Algemeen
Kalmoes komt algemeen voor langs sloten, moerassen en waterkanten maar is niet inheems. Eigenlijk is het niet een echte "bloem" zoals wij die kennen (met blaadjes, stamper en meeldraden). Kalmoes word bij de flora's ingedeeld bij de Aronskelkfamilie. Meestal te vinden bij het hoofdstuk "grassen". Er is dan ook geen typische bloem te zien maar een soort fallus vormige omhoogstaande vrucht. De plant is te herkennen aan de geribbelde lancet vormige bladeren. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de bladeren van de Gele lis (Iris pseudacorus) of die van bijv. Grote lisdodde (Typha latifolia). Hij komt niet van origine hier voor maar is ingevoerd in de zestiende eeuw uit Oost-Azië. Men neemt aan dat de plant door Carolus Clusius in 1574 in de botanische tuinen in Wenen is aangeplant. Enkele jaren daarna werd Kalmoes over de rest van Europa ook aangeplant vanwege de geneeskrachtige eigenschappen. Later verwilderde de plant en vermenigvuldigde zich snel door middel van de afgebroken wortelstokken. Hij bloeit in Juni en Juli
Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.
Verklaring Wetenschappelijke naam
De officiële wetenschappelijke naam is Acorus calamus L.
Er zijn twee verklaringen voor Acores:
- Acorus komt van A (Grieks) en betekent "niet", en van Koros (Grieks) en betekent "verzadeging". Geen honger dus. De plant werd gebruikt bij gebrek aan eetlust of om een bedorven maag weer in goede te brengen. De plant is geen echte inheemse (hHij heeft hier niet altijd gegroeid)
- Acorus is afgeleid van Acaron (Grieks) en dit woord is weer afgeleid van Coreon (Grieks) wat "pupil" betekent omdat het kruid wel werd toegepast bij oogkwalen.
Calamus (grieks) en betekent "buis", wat duidt op de op riet gelijkende bladeren.
Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Acorus calamus in de publicatie Species Plantarum. Maar de plant was al eeuwen eerder bekend.
Meer
Zie ook de Nederlandse verklaring.
Namen in andere talen
- Frysk: Kalmuswoartel
- English: Sweetflag, Flagroot
- Français: Acore calame
- Deutsch: Kalmus
- Espanõl: Cálamo aromatico
- Italiano: Cálamo aromatico
- Svenska: Kalmus
- Norsk: Kalmusrot
- Dansk: Kalmus
verklaring Buitenlandse namen
Er zijn twee Engelse namen:
- Sweetflag: Dit betekent "zoete vlag". De naam verwijst naar de zoete geurende bloemetjes op de bloeikolf. Het woord Flag wordt in Engeland gegeven aan de Gele lis (Iris pseudacorus). Dit omdat deze niet bloeiende "lis " die dus "valse Kalmoes" heet, nogal eens verward werd met Kalmoes.
- Flagroot: Een kleine variant "vlagwortel". Uit de wortelstok werd een medicijn bereid.
Voor de verspreiding van Kalmoes in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Acore calame. Dit is de Franse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.
De Duitse naam is Kalmus. Deze is gelijk aan de Nederlandse naam.
De Spaanse naam is Cálamo aromático. Dit betekent "geurende kalamoes, verwijsend naar de zoet geurende bloemetjes.
In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Italiaanse naam is Cálamo aromatico, dus gelijk aan de Spaanse naam. Als je de bladeren kneust en fijnwrijft tussen je vingers ruik je de lekkere geur die kenmerkend is voor de kruidige geur van Beerenburger of Deventer koek. Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. De hier genoemde naam kan ook nog varianten hebben.
Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Zweedse naam is Kalmus. Dit betekent weer Kalmoes.
Voor de verspreiding van Kalmoes in Zweden zie deze kaart.
De Noorse naam is Kalmusrot. Dit betekent "kalmoeswortel". Uit de wortelstok werd een medicijn bereid.
De Deense naam is Kalmus. Deze naam is gelijk aan de Zweedse naam.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige plaatsen in en langs, voedselrijk, stilstaand of stromend, zoet, zwak zuur tot kalkrijk water met een bodem van zand, veen of niet te zware klei.
Groeiplaats
Waterkanten en water (greppels, sloten, plassen, vijvers, kanalen, rivieren, rivierarmen en wielen) en moerassen (verlandingsvegetaties en aangrenzend weiland, dat 's winters onder water komen).
Verspreiding
Nederland
Vrij algemeen in laagveengebieden, in de Zuid-Hollandse duinen, het rivierengebied, Noord-Brabant en in het noordoosten van het land. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.
Vlaanderen
Plaatselijk vrij algemeen.
Wallonië
Vrij zeldzaam. Het meest in de rivierdalen.
Wereld
Oorspronkelijk uit Zuidoost-Azië. Nu in grote delen van de gematigde streken van het noordelijk halfrond en in tropisch Azië. Sinds 1557 in Europa in botanische tuinen ingevoerd en vervolgens ingeburgerd.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Acorus calamus
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
