Adoxa moschatellina (Muskuskruid)

Muskuskruid is een beetje een raar plantje. Het heeft wel meeldraden, stamper en kroonblaadjes maar deze zijn allen groen. En nog gekker het bloemetje is nagenoeg vierkant. Bijna een dobbelsteen. Hij is dan ook niet snel te verwarren met andere soorten. Het is de enige Adoxa-soort die in het "wild" voorkomt in Nederland. In het "wild" want dit plantje wordt vaak ingezaaid. Dit laten de gele stippen op het Floron verspreidingskaartje goed zien. In het wild komt hij volgens de flora's nog wel algemeen voor in Zuid-Limburg en de Achterhoek. Verder is hij vrij zeldzaam. In de praktijk maakt men dus meestal voor het eerst kennis met deze plant in de Heemtuin. Muskuskruid bloeit al vroeg maar is geen Stinzenplant. Hij bloeit in April tot in Mei.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

De officiële wetenschappelijke naam is Adoxa moschatellina L.

Adoxa betekent "zonder glorie". Dit omdat de plant totaal niet kleurig is. Het blijft beperkt tot één kleur groen.

Moschatellina komt van Moschatus (Latijn) en betekent "naar muskus ruikend". wat natuurlijk duidt op de geur van de plant.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Adoxa moschatellina in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Muskeskrûd
• English: Moschatel/Townhall clock
• Français: Petite musquée
• Deutsch: Moschuskraut/Townhall clock
• Espanõl: Hierba del Almizcle
• Italiano:
• Svenska: Desmeknopp
• Norsk: Moskusurt
• Dansk: Desmerurt

De Engelse naam is Moschatel. Dit is de Engelse benaming voor het tweede deel van de wetenschappelijke naam. Maar ook hoor zie ik met regelmaat de naam Townhall clock voorbijkomen. Uiteraard betekent dit "gemeentehuis/dorpsklok". Hiermee wordt de vorm van de bloem, een soort rechthoek/vierkant zoals bijv. de Big ben, bedoeld.

Voor de verspreiding van Adoxa moschatellina in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Petite musquée. Dit betekent "kleine muskus". Dit plantje wordt inderdaad maar 5 tot 20 cm hoog. Het woord Muskus wordt bij de Nederlandse naam uitgelegd.

De Duitse naam is Moschuskraut. Dit is de Duitse benaming voor de Nederlandse naam. 

De Italiaanse naam is Moscatella. Dit is de Italiaanse benaming voor het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam. Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. De hier genoemde naam kan ook nog varianten hebben.

De Zweedse naam is Desmeknopp. Dit betekent "muskuskop". Demse komt van het oudere Zweedse woord Desman wat "muskus" betekent. Het komt eigenlijk uit het Midden-Nederduits Dessmer , van Desem wat ook weer "muskus" betekent.

Voor de verspreiding van Adoxa moschatellina in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Moskusurt. Dit betekent "muskuskruid". Ört/eurt/urt is de Scandinavische term voor "kruid".

De Deense naam is Desmerurt. Dit betekent net als de Zweedse naam "muskuskruid". Zie hier ook de Zweedse en Noorse naam.

Ecologie

Bodem
Beschaduwde plaatsen op droge tot vochtige, luchtige, matig voedselrijke tot voedselrijke, zwak zure tot kalkrijke grond (zand, leem, löss en mergel).

Groeiplaats
Bossen (o.a. langs bospaden), bosranden, houtwallen, boomgaarden, heggen, hakhoutbosjes, struwelen, langs holle wegen, waterkanten (beschaduwde beekoevers), bermen, langs spoorwegen (spoorbermen), brongebieden en aan de voet van hellingen.

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen in Zuid-Limburg en vrij zeldzaam in Twente en de Achterhoek, zeldzaam in Drenthe, Noord-Brabant, de duinen tussen Heemskerk en Den Haag, op Texel en bij Amersfoort. Elders zeer zeldzaam of ontbrekend.

Vlaanderen
Vrij algemeen tot algemeen, maar zeldzaam tot zeer zeldzaam in het kustgebied.

Wallonië
Vrij algemeen tot algemeen, maar zeldzaam in de Ardennen.

Wereld
Gematigde en koelere streken op het noordelijk halfrond, met een onderbreking in oostelijk Noord-Amerika.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten