Arctium tomentosum (Donzige klit)

De kans dat je deze plant verward met een andere Klis of Distel is niet zo groot. Er zijn maar twee andere veel voorkomende Klitten, de Grote klit (Arctium lappa) en de Kleine klit (Arctium minus). Deze twee hebben duidelijk niet de spinnenwebachtige wollige bloemhoofdjes. En een Distel heeft meestal een stekelachtig blad en de bladeren van de Klitsoorten zijn gaafrandig. Het is een zeldzame plant alhoewel de status op de Rode lijst niet bedreigd is. Waarom er een grote bloei concentratie is in noord-oost Groningen (zie verspreidingskaartje) is mij niet bekend. Hij bloeit in Juli, Augustus en September.

Er komen in Nederland maar 3 soorten Klit (Arctium) in het wild voor in Nederland:

• Grote klit (Arctium lappa) - algemeen
• Kleine klit/Gewone klit (Arctium minus)  - algemeen
• Donzige klit (Arctium tomentosum) - vrij zeldzaam

De officiële wetenschappelijke naam is Arctium tomentosum Mill.

Arctium komt van Arcteilon (Grieks) en betekent "klissoorten". Deze twee zijn weer afgeleid van Arctos (Grieks) en betekent "beer". Dit vanwege de ruwe bladeren en de stekelige bloemhoofdjes die gelijken op de borstelige ruwe berenhuid. Al In 1608 schreef Dodonaeus al: Dit cruydt is in Griex genoemt gheweest Arction omdat de Clissen oft stekende bollekens gelycken de rouwe ende lokachtige hoofden van Beeren.

Tomentosum komt van Tomentum (Latijn) en betekent "vulling (van bijv. een kussen met wol)". Dit duidt op de spinnenwebachtige beharing van de bloemhoofdjes.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit Mill.

Dit staat voor Philip Miller (Deptford of Greenwich, 1691 - Chelsea, 18 december 1771). Hij was een Britse plantkundige. Van 1722 tot 1770 was Miller hortulanus van de botanische tuin Chelsea Physic Garden. Voor botanische namen is hij van groot belang omdat hij overzichtswerken publiceerde, juist in de tijd vlak voor en vlak na het magnum opus van Linnaeus. Daardoor is hij de eerst bekende auteur van een groot aantal botanische namen. In 1768 beschrijft hij Arctium tomentosum in de publicatie Gardeners Dictionary.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Klitte
• English: Woolly burdock, Woolly burrdock
• Français: Bardane tomenteuse
• Deutsch: Filzige Klette
• Espanõl:
• Italiano: Bardana lanuta
• Svenska: Ullkardborre
• Norsk:Ullborre
• Dansk: Filtet Burre

De Engelse naam is Woolly burdock. Woolly betekent "wollige". Burdock betekent "klit".

Voor de verspreiding van de Donzige klit in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Bardane tomenteuse. De herkomst van het woord Bardane heeft een onbekende oorsprong van betekenis. Het is de algemene Franse benaming voor een Klit-soort. Tomentosa is de Franse benaming voor de wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Filzige Klette. Filzige betekent "viltachtige". Klette betekent "klit".

De Spaanse naam is Bardana tomentosa. De herkomst van het woord Bardana heeft een onbekende oorsprong van betekenis. Het is de algemene Spaanse benaming voor een Klit-soort. Tomentosa is de Spaanse benaming voor de wetenschappelijke naam. 

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt,

De Italiaanse naam is Bardana lanuta. De herkomst van het woord Bardana heeft een onbekende oorsprong van betekenis. Het is de algemene Italiaanse benaming voor een Klit-soort. Tomentosa is de Italiaanse benaming voor de wetenschappelijke naam. Lunata betekent "wollig" betekent.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Ullkardborre. Dit woord bestaat uit twee delen. Ull betekent "wol". Kardborre komt van kardborrband wat "klittenband betekent.

Voor de verspreiding van Donzige klit in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Ullborre. Dit woord bestaat ook uit twee delen. Ull komt van Ullen wat "wollen" betekent. Boore komt van Borrelås dat "klittenband" betekent.

De Deense naam is Filtet Burre. Filtet betekent "vilt" en Burre betekent "klit".

Ecologie

Bodem
Zonnige plaatsen op vochtige, voedselrijke, met name stikstofrijke, kalkrijke en humusrijke kleigrond.

Groeiplaats
Bermen, omgewerkte grond, humeuze ruigten, bosranden, heggen, struwelen, waterkanten (langs rivieren), ruigten, ruderale plaatsen, boerenerven en bij toegangsdammen van bouwland.

Verspreiding

Nederland
Vrij zeldzaam in het oosten van Groningen en in het Gelderse rivierengebied. Elders zeer zeldzaam.

Vlaanderen
Zeer zeldzaam in het Brabants district en in het Maasgebied.

Wallonië
Zeldzaam tot zeer zeldzaam in het Maasgebied en in de zuidelijke Ardennen.

Wereld
West- en Midden-Azië en Midden- en Oost-Europa, westelijk tot in Nederland en België. Ingeburgerd op verspreide plaatsen elders op het noordelijk halfrond.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten