Armeria maritima (Engels gras)

Engels gras is een zoutminnende plant die zich normaal thuis voelt in een brak milieu komt ook vaak voor langs (snel)wegen. Dit omdat deze wegen s'winters vaak gepekeld worden. De groeiplaats in zuid-Limburg is te verklaren omdat deze plant ook een grote zinktolerantie heeft (tot wel 0,7%) en een grote loodtolerantie (tot wel 0,15%). De bodem in zuid-Limburg bevat relatief veel zink en lood. Van 1937 tot 1952 stond het Engels gras afgebeeld op de Britse threepence-munt. Wellicht was dat bedoeld als een woordspeling: Engels gras heet in het Engels 'thrift' en dat woord betekent ook 'zuinigheid', zie de verklaring voor de Engelse naam.

Engels gras is de enige Armeria soort die in Nederland voor komt. Hij bloeit in Mei tot en met de herfst.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

De officiële wetenschappelijke naam is Armeria maritima (Mill.) Willd.

Armeria (Latijn) en komt van het Keltische Ar wat "dicht bij (het) meer" betekent. Dit heeft betrekking tot de groeiplaats, namelijk aan zee.

Maritima (Latijn) en betekent "zee", want bij voorkeur groeit deze plant bij zout water.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit (Mill.) Willd.

Mill. staat voor Philip Miller (Deptford of Greenwich, 1691 - Chelsea, 18 december 1771). Hij was een Britse plantkundige. Van 1722 tot 1770 was Miller hortulanus van de botanische tuin Chelsea Physic Garden. Voor botanische namen is hij van groot belang omdat hij overzichtswerken publiceerde, juist in de tijd vlak voor en vlak na het magnum opus van Linnaeus. Daardoor is hij de eerst bekende auteur van een groot aantal botanische namen. In 1768 beschreef hij de soort als eerste als Statice maritima publicatie Gardeners Dictionary (deel 8).

Willd. staat voor Carl Ludwig (von) Willdenow (22 augustus 1765 – 10 juli 1812) was een Pruisisch botanicus, farmaceut en taxonoom. Hij wordt beschouwd als een van de grondleggers van de plantengeografie, de studie van de verspreidingsgebieden van planten. Hij was de mentor van Alexander von  Humboldt. Zijn herbarium met meer dan 20.000 exemplaren bestaat nog steeds binnen de botanische tuin van Berlijn. In 1809 herschreef hij de soort als Armeria maritima in de publicatie Enumeratio Plantarum Horti Regii Botanici Berolinensis.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Seegers
• English: Thrift, Thrift seapink
• Français: Armérie Maritime, Gazon d'Olympe
• Deutsch: Grasnelke,
• Espanõl: Clavelina de mar
• Italiano: ?
• Svenska: Trift
• Norsk: Fjørekoll, Strandnellik
• Dansk: Engelskgræs

Er zijn twee Engelse namen:

1. Thrift:  Dit betekent "zuinigheid". Van 1937 tot 1952 stond het Engels gras afgebeeld op de Britse (messing)  threepence-munt toen Groot-Brittannië nog steeds onder de gevolgen van de oorlog leed, als een herinnering aan het belang om verstandig met geld om te gaan.
2. Thrift seapink: Thrift wordt hier boven uitgelegd. Seapink betekent "roze", de kleur van de bloemen van deze plant.

Voor de verspreiding van Armeria maritima in Engeland zie deze kaart.

Er zijn twee Franse namen:

1. Armérie Maritime: Dit is de Franse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.
2. Gazon d'Olympe: Alhoewel ik het nog nooit heb gelezen denk ik het volgende. Gazon betekent gewoon "gras". En met  d'Olympe wordt "van de berg Olypus" bedoeld. Deze plant (Engels "gras") groeit vaak op kliffen/hellingen/rotsen.

De Duitse naam is Strand grasnelke. Dit betekent "grasanjer". Deze kustplant ziet er uit als een Anjer en werd door sommige Botanisten ook ingedeeld bij die familie. Later kwam hier op terug maar ook sommige Nederlandse volksnamen spreken over bijv. een Grasanjelier.

Voor de verspreiding van Engels gras in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is Clavelina de mar. Clavelina komt van Clavel en betekent "anjer".  De mar betekent "van zee". 

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Trift. Dit is de Zweedse benaming voor de eerste Engelse naam.

Voor de verspreiding van Armeria maritima in Zweden zie deze kaart.

Er zijn twee Noorse namen:

1. Fjørekoll: Fjøre betekent "kust/het periodieke zinken van het zeewater (volgens Det Norske Akademis Ordbok). Koll betekent letterlijk "plant met de bloemen verzameld in een dichte piek, in composities". Hiermee wordt waarschijnlijk de bladloze stengel met daarop de bolvormige bloem bedoeld.
2. Strandnellik: Dit betekent "strandanjer". Dit natuurlijk vanwege de gelijkenis van de bloem met die van de Anjer. Maar beide zijn absoluut geen familie van elkaar.

De Deense naam is Engelskgræs: Dit betekent natuurlijk "Engels gras".

Ecologie

Bodem
Zonnige plaatsen op droge tot vochtige, matig voedselarme tot matig voedselrijke, zilte grond (zand, leem, zavel, lichte klei en stenige plaatsen). Armeria maritima subsp. halleri: Op zinkhoudende grond.

Groeiplaats
Hoge zandige kwelders (schorren), groene stranden, zeedijken, zeeklippen, grasland (brak hooiland en laag blijvend grasland achter zeedijken), bermen van gepekelde autowegen, rotsen (bergen), zeeduinen, tuunwallen (Texel) en op zandduintjes langs het IJsselmeer. Armeria maritima subsp. halleri: Grasland (zinkweiden en gazons van vroegere metaalfabrieken) en bermen (langs wegen in de buurt van metaalfabrieken waar in de bodem zinkafval is verwerkt).

Verspreiding

Nederland
Armeria maritima subsp. maritima: Vrij algemeen op de Waddeneilanden, vrij zeldzaam langs de Waddenzeekust, in het Deltagebied en aan de Hondsbossche Zeewering, zeldzaam langs het IJsselmeer. Soms in het binnenland in gepekelde bermen van autosnelwegen. Armeria maritima subsp. halleri: Zeer zeldzaam langs de Geul in Zuid-Limburg.

Vlaanderen
Armeria maritima subsp. maritima: Zeer zeldzaam in het kustgebied. De soort is hier sterk achteruit gegaan. Er zijn nog slechts 3 vindplaatsen na 1972, waarvan er mogelijk intussen 2 zijn verdwenen Alleen in het Zwin bij Knokke komt de soort nog in groter aantal voor. Armeria maritima subsp. halleri: Zeldzaam in de buurt van Balen en Mol.

Wallonië
Armeria maritima subsp. halleri: Zeer zeldzaam, o.a. in zinkweiden langs de Vesder.

Wereld
Kuststreken in koude en gematigde streken op het noordelijk halfrond en in Europese berggebieden.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

{

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten