Blauwe bremraap (Orobanche purpurea)

De planten uit de Bremraapfamilie zijn een van de weinige planten in Nederland die parasiteert op diverse specifieke soorten andere planten. Hij dood deze niet maar maakt gebruik van de voedingsstoffen waar de Bremraap dan weer van leeft  Met hun wortels onttrekken ze water en opgeloste stoffen aan de wortels van andere planten, maar de planten zijn zelf ook in staat tot fotosynthese. Alleen diverse soorten Ratelaar en Ogentroost doen dit ook. Al deze planten zijn een halfparasiet.

Persoonlijk vind ik dit een van de mooiste Bremrapen alhoewel ik hem nog nooit heb gezien. Naar mijn weten is het ook de enige met zo'n schitterende blauwe kleur. Alhoewel het enige echte verschil, Volgens de boeken, de aanwezigheid van stengelblaadjes is. Hij komt bijna alleen in de duinen voor tussen Goeree en Bergen. De blauwe bremraap staat op de Rode als achteruitgegaan (25%-50%) en bloeit in Juni en Juli.

Er komen in minstens 8 soorten Bremraap (Orobanche) in het wild voor in Nederland:

• Bitterkruid bremraap (Orobanche picridis) - zeldzaam
• Blauwe bremraap (Orobanche purpurea) - zeldzaam
• Distelbremraap (Orobanche reticulata) - zeer zeldzaam
• Grote bremraap (Orobanche rapum-genistae) - zeer zeldzaam
• Klavervreter (Orobanche minor) - zeldzaam
• Klimopbremraap (Orobanche hederae) - zeldzaam
• Walstrobremraap (Orobanche caryophyllacea) - zeldzaam
• Tijmbremraap (Orobanche alba) - komt niet meer voor in Nederland

Natuurlijk heet de plant zo omdat de kroonbladeren mooi blauw zijn.

De naam Bremraap is afkomstig van de  Grote bremraap. Hij parasiteert op Duizendblad en verschillende Alsemsoorten. Omdat deze planten geen chlorofyl hebben, zijn ze voor hun voedingsstoffen geheel afhankelijk van andere planten, en parasiteert daarom op andere planten. Als de Grote bremraap kiemt dringt ze in een wortel van de Brem. Er ontstaat dan een onderaardse knol waaruit na verloop van tijd één of meer stengels naar buiten breken. Deze knol word/werd ook raap genoemd.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring.

• Frysk: Blauwe klaverfretter
• English: Yarrow Broomrape
• Français: Orobanche pourpre
• Deutsch: Purpur-Sommerwurz
• Espanõl: ?
• Italiano: Succiamele azzurro
• Svenska: Röllikesnyltrot
• Norsk: Rylliksnylterot
• Dansk: Røllike-Gyvelkvæler

De Engelse naam is Yarrow Broomrape. Yarrow betekent Achillea millefolium omdat deze plant vaak parasiteert op het Duizendblad. Het woord Broomrape bestaat uit twee delen. Broom verwijst naar Brem, de plant waar de Grote bremraap (Orobanche rapum-genistae) op parasiteert. Het woord Brem komt van het oud Engelse Brom dat is ontstaan uit het West-Germaanse Bráma- (Oudhoogduitse Bramo , "braamstruik"). Het gebruik van de takken van deze planten voor het vegen gaf aanleiding tot de term Broom (bezem) Rape betekent "raap". Raap komt van het woord Napus (Latijn) betekend "knol/raap". Dit omdat er een onderaardse knol/raap ontstaat (zie de Verklaring van de Nederlandse naam).

Voor de verspreiding van Blauwe bremraap in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Orobanche pourpre. Orobanche is de eerste wetenschappelijke naam van deze plant. Pourpre betekent "purper". De kleur dus, maar wanneer is blauw purper.

De Duitse naam is Purpur-Sommerwurz. Purpur betekent natuurlijk "purper". Het is grappig dat wat wij als blauw zien in Duitsland purper heet. Beide heeft natuurlijk te maken met de kleur van de kroonbladen. Alle Bremraap-soorten (Orobanche) heten in Duitsland Sommerwurz. Dit betekent letterlijk "zomerwortel". Dus een plant die parasiteert m.b.v. de wortel en bloeit in het begin van de zomer.

Voor de verspreiding van Blauwe bremraap in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is mij onbekend. Ik heb verscheidene namen gevonden maar weet niet welke de meest gebruikte is. 

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt,

De Italiaanse naam. Succiamele azzurro. Alle soorten Bremraap heten in Italië Succiamele. Dit woord bestaat uit twee delen. Succia komt van Succhiare dat "zuigen" betekent. De sappen worden als het ware omhoog gezogen (parasiteren op). Mele betekent "appel". Waarom is mij nog niet bekend. Azzurro betekent "blauw", naar de kleur van de bloemen.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Röllikesnyltrot. Deze naam bestaat uit twee delen. Röllikes komt van röllika en betekent Achillea millefolium omdat deze plant vaak parasiteert op het Duizendblad. Snyltrot komt van Snyltgåst wat "parasiet"betekent. Rot betekent "wortel".

Voor de verspreiding van Blauwe bremraap in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Rylliksnylterot. Rylliks komt van Ryllik en betekent "duizendblad". Snylterot bestaat uit twee delen. Snylte betekent "parasiet/klaploper" en Rot betekent "wortel".

De Deense naam is Røllike-Gyvelkvæler. Røllike betekent "duizendblad". Gyvelkvæler bestaat uit twee delen. Gyvel betekent "brem" en Kvæler komt van kvæle en betekent "wurgen/stikken".

Ecologie

Bodem
Zonnige plaatsen op droge, matig voedselrijke, neutrale tot basische, meestal omgewerkte, zandig-kleiige en vaak iets verdichte grond. Blauwe bremraap woekert o.a. op Duizendblad, Duinaveruit en op alsemsoorten.

Groeiplaats
Zeeduinen (duingrasland, grazige of iets omgewerkte grond, langs duinwegen en op oude zanddijkjes om voormalige duinakkertjes, bouwterreinen in kustplaatsen, bij oude zeedorpen en sinds lang bestaande grasvelden), rivierduinen, rivierdijken, grasland (ruig hooiland, uiterwaarden en droog neutraal grasland), bermen, enigszins ruderale plaatsen en langs spoorwegen (spoorwegterreinen, aangevoerd met duinzand).

Verspreiding

Nederland
Zeldzaam in de Hollandse duinen tussen Bergen en Goeree en zeer zeldzaam in het rivierengebied.

Vlaanderen
Zeer zeldzaam in het kustgebied. Elders uiterst zeldzaam.

Wallonië
Zeer zeldzaam in Lotharingen en in de Viroinvallei.

Wereld
Zuidwest-Azië, Noordwest-Afrika en Zuid-, Midden-, Oost- en West-Europa. Noordelijk tot in Nederland, Zuid-Engeland en Denemarken en oostelijk tot in de Kaukasus en Oekraïne.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten