Cirsium vulgare (Speerdistel)

De Speerdistel is een algemene plant die erg opvalt vanwege zijn zeer brede, stekelige en grote uiterlijk. Zowel als rozet als volwassen plant van ruim 1.20 meter. Het is ook de enige distel met speld lange stekels die echt heel scherp zijn. Een grappig detail vond ik op een Wikipagina. In de wapenkunde is sinds de middeleeuwen een op een distel lijkende plant het symbool van Schotland. Het zou gaan om de Wegdistel (Onopordum acanthium), maar sommige biologen achten het onwaarschijnlijk dat deze soort in Schotland voorkwam in de middeleeuwen en dat het mogelijk gaat om de speerdistel.  

De Speerdistel bloeit in Juli en Augustus.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens 6 soorten Vederdistel (Cirsium) in het wild voor in Nederland:

• Akkerdistel (Cirsium arvense) - Algemeen
• Kale jonker (Cirsium palustre) - Algemeen
• Moesdistel (Cirsium oleraceum) - zeldzaam
• Spaanse ruiter (Cirsium dissectum) - vrij zeldzaam
• Speerdistel (Cirsium vulgare) - algemeen
• wollige distel (Cirsium eriophorum) - zeer zeldzaam

De term Distel is een Ruim begrip. Meestal lezen mensen "een stekelige composiet". Er zijn 5 soorten "Distels":

• Carduus
  • Tengere distel (Carduus tenuiflorus) - zeer zeldzaam
  • Kruldistel (Carduus crispus) - algemeen
  • Knikkende distel (Carduus nutans) - algemeen
  • Langstekelige distel (Carduus acanthoïdes) - zeer zeldzaam
• Carlina
  • Driedistel (Carlina vulgaris) - zeldzaam
• Eryngium
• Blauwe zeedistel (Eryngium maritimum) - zeldzaam
• Kruisdistel (Eryngium campestre) - algemeen
• Vlakke kruisdistel (Eryngium planum) - algemeen
• Melkdistel (Sonchus)
• Akkermelkdistel (Sonchus arvensis) - algemeen
• Gekroesde melkdistel (Sonchus asper) - algemeen
• Gewone melkdistel (Sonchus oleraceus) - algemeen
• Moerasmelkdistel (Sonchus palustris) - algemeen
• Zeemelkdistel (Sonchus arvensis var. maritimus) - vrij zeldzaam
• Vederdistels (Circium)
• Akkerdistel (Cirsium arvense) - algemeen
• Kale jonker (Cirsium palustre) - algemeen
• Moesdistel (Cirsium oleraceum) - zeldzaam
• Spaanse ruiter (Cirsium dissectum) - vrij zeldzaam
• Speerdistel (Cirsium vulgare) - algemeen
• wollige distel (Cirsium eriophorum)  - zeer zelzaam

De officiële wetenschappelijke naam is Cirsium vulgare (Savi) Ten. of Cirsium vulgare (Savi) Petr.

Cirsium is afkomstig van het Griekse woord Kirsos, dat "gezwollen ader" of "spatader" betekent. Distels werden vroeger als remedie hiertegen gebruikt.

Vulgare komt van Vulgaris (Latijn) en betekent "alledaags". De plant komt/kwam veel voor.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit (Savi) Ten.

Savi staat voor Gaetano Savi (13 juni 1769 - 28 april 1844) was een Italiaanse natuuronderzoeker en botanicus. Het gekke is dat in 1753 Carl Linnaeus de soort als eerste beschreef als  Carduus lanceolatus in de publicatie Species Plantarum. Maar dit word nooit genoemd. De wetenschappelijke naam begint meestal met (Savi). In 1798 herschreef hij de soort als Carduus vulgaris in de publicatie Flora Pisana.

Ten. staat voor Michele Tenore (5 mei 1780 - 19 juli 1861) was een Italiaanse botanicus die actief was in Napels , Italië. In 1835/36 herschreef de soort als Cirsium vulgare in de publicatie  Flora Napolitana. Ik heb deze en onderstaande publicatie niet kunnen vinden en heb dus geen voorbeeldfoto's.

Petr. staat voor Franz Petrak (9 oktober 1886, Mährisch-Weißkirchen - 9 oktober 1973, Wenen ) was een Oostenrijks-Tsjechische mycoloog. Als taxonoom beschreef hij talrijke soorten binnen het geslacht Cirsium (familie Asteraceae ). In 1912 beschreef ook hij de soort als Cirsium vulgare in de publicatie Cirsioth. Univ.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Spierstikel
• English: Spear Thistle
• Français: Cirse commun
• Deutsch: Gewöhnliche Kratzdistel
• Espanõl: Cardo Negro
• Italiano: Cardo asinino
• Svenska: Vägtistel
• Norsk: Vegtistel
• Dansk: Horse-Tidsel

De Engelse naam is Spear Thistle. Dit is de Engelse vertaling van de Nederlandse naam.

Voor de verspreiding van Cirsium vulgare in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Cirse commun. Dit is de Franse benaming voor de wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Gewöhnliche Kratzdistel. Dit betekent "gewone kratzdistel". Dit betekent "krabben/schrapen distel". Een beetje algemene term voor een scherpe distel. Maar misschien worden hier de extreem lange scherpe punten op de stengel aan het eind van de van de stengelbladeren wel mee bedoeld

De Italiaanse naam is Cardo asinino.De Italiaanse naam "Cardo" is vrij algemeen en heeft ongeveer dezelfde status als de naam 'Distel' in het Nederlands. De volgende planten heten in het Italiaans Cardo: Carduus, Carduncellus , Carlina , Centaurea , Cnicus , Cynara , Echinops , Galactites , Jurinea , Onopordum , Scolymus , Silybum , Tyrimnus , alle soorten van de Asteraceae- familie, alle soorten van het geslacht Eryngium, Apiaceae, alle soorten van het geslacht Dipsacus en de familie Dipsacaceae . Dit betekent "ezelachtige cardo/distel". Het is mij onbekend wat de (koppige)ezel met deze plant te maken heeft.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse en Noorse naam is vrijwel gelijk, Vägtistel/Vegtistel. Dit betekent "wegdistel". Het grappige is dat de met de Nederlandse naam Wegdistel (Onopordum acanthium) een hele andere plant wordt bedoeld.

Voor de verspreiding van Speerdistel in Zweden zie deze kaart.

De Zweedse en Noorse naam is vrijwel gelijk, Vägtistel/Vegtistel. Dit betekent "wegdistel". Het grappige is dat de met de Nederlandse naam Wegdistel (Onopordum acanthium) een hele andere plant wordt bedoeld.

Voor de verspreiding van Cirsium vulgare in Zweden zie deze kaart.

De Deense naam is Horse-Tidsel. Waarom deze naam is mij onbekend.

Ecologie

Bodem
Zonnige, zelden licht beschaduwde, open plaatsen op matig droge tot vochtige, voedselrijke tot zeer voedselrijke, humushoudende, zwak zure tot kalkhoudende, vaak verstoorde of omgewerkte grond (vrijwel alle grondsoorten, maar het minst op veen).

Groeiplaats
Zeeduinen, bossen (lichte plekken in loofbossen), kapvlakten, grasland (hooiland en weiland)i, ruige bermen, ruderale plaatsen, ruigten, waterkanten, moerassen (natte randen van ruig rietland op klei), beweide taluds van kleiige dijken en zandruggen in uiterwaarden.

Verspreiding

Nederland
Zeer algemeen.

Vlaanderen
Zeer algemeen, maar iets minder in de Kempen.

Wallonië
Zeer algemeen.

Wereld
Oorspronkelijk uit West-Siberië en Europa. Nu in alle werelddelen, in gebieden met een gematigd klimaat.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten