Cotula coronopifolia (Goudknopje)

Goudknopje is een nog jonge plant (sinds 1972) in Nederland. Van oorsprong komt hij zuid-Afrika, maar door succesvolle verspreiding nu ook in Nederland. Toch staat hij te boek als een zeldzame soort. Maar als hij voorkomt dan is het een veld vol. Het is ook een echte pionier. Als er nog geen andere begroeiing is (schaduw!) komt dit plantje massaal voor, bijv. op de nieuw aangelegde Markerwadden. De verspreiding vindt onder andere plaats door zaden die onder de poten van watervogels zijn blijven plakken. Doordat deze plant vooral in laag en brak gebied voorkomt is dat plakken geen probleem.  Samen met het zeldzame en jonge (dit plantje is pas sinds 2000 waargenomen) Kamilleknopje zijn dit de enige soorten Cotula die in Nederland in het wild voorkomen. Hij bloeit in Juli tot en met Oktober.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

De officiële wetenschappelijke naam is Cotula coronopifolia L.

Cotula komt van Kotulé (Grieks) en betekent "beker", dit naar de uiterlijke vorm van de bloem die wel iets weg heeft van een drinkbeker.

Coronopifolia is Latijn en betekent "plant met getande bladeren", en Folia komt van Follum (Latijn) en betekent "blad". Dit omdat de schutblaadjes van deze plant keurig als een krans om de goudgele bloem zitten.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij ? in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Goudknoopke
• English: Buttonweed, Common Brassbuttons
• Français: Cotule pied-de-corbeau
• Deutsch: Krähenfuss-Laugenblume, Wasserknopf
• Espanõl: ?
• Italiano: Margherita sudafricana
• Svenska: Strandkotula, Vattenkotula
• Norsk: Fjæreknapp
• Dansk: Firkløft

Er zijn twee Engelse namen:

1. Buttonweed: Dit betekent "knoopkruid".
2. Common Brassbuttons: Dit betekent "goudkoperen knop".

Voor de verspreiding van Goudknopje in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Cotule pied-de-corbeau. Dit is de Franse benaming voor de eerste wetenschappelijke naam.

Er zijn twee Duitse namen:

1. Krähenfuss-Laugenblume: Deze naam wordt meestal vertaald met "kraaienvoet-loogbloem". Het woord kraaienvoet is te verklaren naar de gelijkenis van het grillige gedeelde stengelblad van de plant. De naam Loogbloem (Laugenblume) werd vroeger in Duitsland toegekend aan de Matricaria chamomilla (Echte kamille) omdat de plant in zeeploog werd opgelost en de vloeistof gebruikt werd om het hoofdhaar te wassen. Doordat de bloemhoofdjes van de Echte kamille lijken op die van het Goudklompje kreeg deze laatste plant ook de naam Laugenblume.
2. Wasserknopf: Dit betekent gewoon "waterknop". Vanwege het feit dat Goudknopje altijd groeit in een zeer vochtige (brakke) omgeving groeit.

Voor de verspreiding van Goudknopje in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is mij onbekend. Er zijn zoveel varianten dat ik niet weet welke naam het meest gebruikt word.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Margherita sudafricana. Dit betekent "zuid-afrikaanse margiet/madeliefje". Deze plant vindt zijn herkomst in Zuid-Afrika en is net zoals de Margriet/Madeliefje een lid van de composietenfamilie (Compositae of Asteraceae: beide botanische namen zijn toegestaan). De plant lijkt ook een beetje op het Madeliefje/Margriet alleen dan zonder de lintbloemen.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Strandkotula Dit betekent "strand cotula".

Voor de verspreiding van Goudknopje in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Fjæreknapp. De meeste online vertalingen vertalen het met "lenteknop" maar volgens de officiéle woordenboeken is het "eb-knop", wat een juiste benaming is aangezien Goudknopje juist bloeit in brak/laag water gebied. De plant bloeit ook niet in de lente maar in Juli tot en met oktober.

De Deense naam is Firkløft. Dit betekent letterlijk "vier kloven". Er zijn hiervoor twee mogelijke verklaringen:

1. Hiermee wordt de vorm van het blad bedoeld. Elk blad is letterlijk vier keer gekloofd/ingekeept.
2. Iedere buisbloem is precies bedeeld/gekloofd met 4 tanden. Kløft zou afgeleid zijn van het Engelse to cleave wat "kloven" betekent.

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen (pionier) op natte, stikstofrijke, brakke tot zilte grond. Vaak bij de kust, op plaatsen die (door koeien of ganzen) worden beweid. De plant is vorstgevoelig (klei, veen en zand).

Groeiplaats
Drooggevallen plaatsen in onlangs ingepolderde gebieden, waterkanten (langs ondiepe plassen) en grasland (in trapgaten van drassig buitendijks weiland).

Verspreiding

Nederland
Zeer zeldzaam in het Lauwersmeergebied, langs de Dollard, in Flevoland, in enkele laagveengebieden in het noorden van Fryslân en in Zeeland.

Vlaanderen
Niet in Vlaanderen, maar soms adventief.

Wallonië
Niet in Wallonië.

Wereld
Oorspronkelijk uit Zuid-Afrika.Tegenwoordig in warm-gematigde streken in alle werelddelen, voornamelijk in ver uiteengelegen kustgebieden. In Europa voor het eerst gevonden in 1739 in de buurt van Emden in Duitsland.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten