Algemeen
Het grappige is dat ik mij kan bedenken dat ik deze plant gewoon langs een wandelpad vond in het plaatselijke stadsparkje. Sofiekruid groeit goed langs de kust, waar ik niet eens woon. Ik denk dat het met het schelpenpad te maken heeft. Door de lange rechtop staande vruchthauwen is deze plant makkelijk op naam te brengen. Het is de enige Decainia-soort die in het wild voor komt in Nederland. Hij bloeit vanaf Mei tot in de herfst.
Verklaring Wetenschappelijke naam
De officiële wetenschappelijke naam is Descurainia sophia (L.) Webb ex Prantl.
De verklaring voor Descurainia is dat deze plant is vernoemd naar de Franse botanist en medicus Francois Descurain (1658-1740).
Sophia komt van Sphie (Grieks) en betekent "wijsheid". Dit zou daarop slaan op het feit dat het kruid vroeger veel door heelmeesters werd gebruikt als wondhelend middel en zo de titel kreeg van Sophia chirurgorum. Dit betekent "wijsheid der heelmeesters". Vroeger werd gedacht dat deze plant wonden hielp genezen omdat de bladslippen doen denken aan de rafels van een wond.
Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit(L.) Webb en Prantl.
L. staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij als eerste de soort als Sisymbrium sophia in de publicatie Species Plantarum.
ex, een afkorting bij een auteurcitatie die aangeeft (in de plantkunde) dat de eerste auteur het taxon heeft beschreven, maar de tweede auteur de eerste geldige formele beschrijving heeft gegeven.
Webb. staat voor Philip Barker Webb (10 juli 1793 - 31 augustus 1854 in Parijs ) was een Engelse botanicus , geoloog en natuuronderzoeker. Gedurende zijn hele leven (vanaf 1815) maakte hij botanische reizen. O.a Griekenland, Spanje, Italië, Zuid-Afrika. Op 25 maart 1824 werd Webb verkozen tot Fellow van de Royal Society , maar werd datzelfde jaar van de ledenlijst geschrapt. Hij was ook lid van de Society of Antiquaries of London , de Linnean Society of London en de Geological Society of London. In 1891 herschreef hij de soort als Descurainia sophia in de publicatie Naturlichen Pflanzenfamilien
Prantl. staat voor Karl (Carl) Anton Eugen Prantl (10 september 1849 - 24 februari 1893). Hij was een Duitse botanicus. In 1891 publiceerde hij in de publicatie Naturlichen Pflanzenfamilien met daarin de beschrijving van Webb samen met een andere botanicus.
Gek genoeg is de publicatie Naturlichen Pflanzenfamilien niet alleen geschreven door Prantl. De eerste naam in deze publicatie is Engler. Dit staat voor Heinrich Gustav Adolf Engler (25 maart 1844 -10 oktober 1930 in Berlijn ). Hij was een Duitse botanicus en de toonaangevende plantenexpert van zijn tijd. In 1913 ontving hij o.a. de Linnean Medal van de Linnean Society of London. Dus waarom hij niet of nauwelijks word genoemd, geen idee. De naam Webb word alleen vermeld in het desbetreffende artikel (blz 192) samen met een andere botanicus.
Meer
Zie ook de Nederlandse verklaring.
Namen in andere talen
- Frysk: Fine raket
- English: Flixweed
- Français: Descurainia sophia, Herbe de Sainte-Sophie
- Deutsch: Besenrauke
- Espanõl: Ajenjo loco
- Italiano: Erba Sofia
- Svenska: Stillfrö
- Norsk: Hundesennep
- Dansk: Finbladet Vejsennep
verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Flixweed. Dit is waarschijnlijk een verbastering van Fluxweed. Sofiekruid stond in het verleden bekend als geneesmiddel tegen dysenetry. Deze ziekte heette in de volksmond Flux.
Voor de verspreiding van Descurainia sophia in Engeland zie deze kaart.
Er zijn twee Franse namen:
- Descurainia sophia. Dit is de wetenschappelijke naam.
- Herbe de Sainte-Sophie. Dit betekent "kruid van sint Sophie".
De Duitse naam is Besenrauke. Dit betekent "bezem raket/rucola". Door de de vele malen gedeelde stengelbladeren (bijna zoals Kervel e.d.) heeft de plant wel iets weg van een bezem. Ook de gelijkenis met een Raketsoort (bijv. Gewone raket (Sisymbrium officinale)) is logisch. Maar Sofiekruid is een andere soort maar heeft een wetenschappelijke synoniem Sisymbrium sophia waaruit is te op te maken dat het een Raketsoort is.
De Spaanse naam is Ajenjo loco. Dit betekent (vrij vertaald) "gekmakende absint". Waarom deze betekenis is mij onbekend.
In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Italiaanse naam is Erba Sofia. Deze naam is gelijk aan de volledige wetenschappelijke naam.
Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Zweedse naam is Stillfrö. Dit betekent "(nog)steeds zaad". Dit slaat op het feit dat Sofiekruid een winterstaander is. Dit betekent dat deze plant gedurende een deel van de winter overeind blijft staan. Dus met zaadvruchten en al. Aangezien Sofiekruid tot in de herfst kan bloeien is de plant tot ver in het jaar vruchtbaar.
Voor de verspreiding van Descurainia sophia in Zweden zie deze kaart.
De Noorse naam is Hundesennep. Dit betekent "hondsmosterd". Sofiekruid is wel dezelfde familie als mosterd (de Kruisbloemenfamilie (Brassicaceae)) maar van deze plant kan geen mosterd gemaakt worden. Vandaar de toevoeging Honds (alleen goed voor de hond en andere huisdieren).
De Deense naam is Finbladet Vejsennep. Dit betekent "fijnbladige mosterd", nagenoeg gelijk als de Noorse naam.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige, open plaatsen op droge, vrij voedselarme, kalkrijke, verstoorde zandgrond en op stenige plaatsen. Ze verdraagt enige betreding.
Groeiplaats
Wegranden, bermen (omgewerkte plaatsen), akkers, puin, zeeduinen (open plekken in bermen, begraasde duinen en bij bewoning), muren, ruderale plaatsen, ruigten (kalkrijke ruigten), langs spoorwegen (spoorbermen en spoorwegterreinen), industrieterreinen en haventerreinen.
Verspreiding
Nederland
Plaatselijk vrij algemeen in de duinen. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.
Vlaanderen
Vrij algemeen in het kustgebied. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam. Sterk afgenomen.
Wallonië
Zeer zeldzaam. Recent niet meer gevonden.
Wereld
Oorspronkelijk uit Europa en Azië. Nu in alle werelddelen, in gematigde en koude streken.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Descurainia sophia
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
