Galeopsis tetrahit (Gewone Hennepnetel)

Deze plant komt steeds vaker voor in Nederland. Soms is dit geen goed teken want Hennepnetel is een goede stikstof indicator. En niet iedereen wil stikstof in de bodem. Er zijn verscheidene lipbloemigen die best veel lijken op de Gewone Hennepnetel dus een flora is best wel handig om tot de goede soort te komen. Gewone hennepnetel bloeit in Juni tot en en met de Herfst.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen 7 soorten Galeopsis voor in Nederland:

• Bleekgele hennepnetel (Galeopsis segetum) - vrij zeldzaam
• Brede/Smalle raai (Galeopsis ladanum/angustifolia) - zeer zeldzaam
• Dauwnetel (Galeopsis speciosa) - vrij zeldzaam
• Gespleten hennepnetel (Galeopsis bifida) - algemeen
• Gewone hennepnetel (Galeopsis tetrahit) - algemeen
• Zachte hennepnetel (Galeopsis pubescens) - zeer zeldzaam

De officiële wetenschappelijke naam is Galeopsis tetrahit L.

Galeopsis komt van Galea (Grieks) en betekent "bunzing,wezel of marter", en van Opsis (Grieks) en betekent "uitzien" of "gezicht". De bloemkroon van alle Galeopsis-soorten hebben vaak twee kleine, soms rechtopstaande kegels, aan de basis van de onderlip die lijken op de hoektanden van een carnivoor (bijv. die van een bunzing/wezel of marter. Het is waarschijnlijk dat juist deze gelijkenis aanleiding gaf tot de naam Galeopsis.

Tetrahit komt van Tetrans (Grieks) en betekent "4", en van Itys (Grieks) wat "rand" betekent. Dit alles duidt op de vierkante stengel van de plant.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Galeopsis tetrahit in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Himpnettel
• English: Common Hemp-nettle
• Français: Ortie royale
• Deutsch: Stechender Hohlzahn
• Espanõl: ?
• Italiano: Canapetta comune
• Svenska: Pipdån
• Norsk: Kvassdå
• Dansk: Almindelig Hanekro

De Engelse naam is Common Hemp-nettle: Dit betekent "gewone hennepnetel", net zoals de Nederlandse naam.

Voor de verspreiding van Galeopsis tetrahit in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Ortie royale. Dit betekent "koninklijke brandnetel". Deze plant lijkt op een brandnetel maar is het zeker niet. Men vindt hem kennelijk mooier omdat deze plant wel gekleurde bloemen heeft.

De Duitse naam is Stechender Hohlzahn. Dit betekent "stekende holtand". De bloemen zitten in kransen rond de steel in een beker met borstelige stekende haren. Kenmerkend voor alle Hennepnetel soorten zijn de twee holle tandvormige uitsteeksels onder de bloemkroonlip.

Voor de verspreiding van Gewone hennepnetel in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is mij onbekend. Er zijn zoveel varianten dat ik de meest gebruikte naam niet ken.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is  Canapetta comune.  Canapetta komt van Canapa dat "hennep" betekent. Comune betekent "gewoon". Dit is ter onderscheid. In Italië kent men vele ondersoortren.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Pipdån. Deze naam is mij nog onbekend.

Voor de verspreiding van Galeopsis tetrahit in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Kvassdå. Deze naam is mij nog onbekend.

De Deense naam is Almindelig Hanekro. Almindelig betekent "algemeen". Hanekro betekent letterlijk "hanestrot/maagspier". Dit komt van een oude Deense uitdrukking "kro sig" wat zoiets betekent als "het vullen van de hanestrot". Simpel gezegd, het voederen van de haan/kippen. Kennelijk was Hennepnetel prima vogelvoer.

Ecologie

Bodem
Zonnige tot licht beschaduwde, open plaatsen op vochtige tot matig droge, matig voedselrijke tot zeer voedselrijke, stikstofrijke grond (het meest op zand en veen, maar ook wel op andere grondsoorten).

Groeiplaats
Omgewerkte grond (pioniervegetatie), moestuinen, akkers, bossen (lichte plekken in loofbossen), bosranden (voedselrijke zomen), struwelen, houtwallen, kapvlakten, puin, bermen (open plekken), plantsoenen, braakliggende grond, langs sporwegen, zeeduinen, ruigten, waterkanten (oeverruigten) en moerassen (verruigd rietland).

Verspreiding

Nederland
Zeer algemeen, maar vrij zeldzaam in Zeeland en in het noordelijk zeekleigebied.

Vlaanderen
Zeer algemeen, maar vrij zeldzaam in het kustgebied.

Wallonië
Algemeen.

Wereld
Europa, behalve in de zuidelijkste delen. Ingeburgerd in Noord-Amerika.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten