Algemeen
Al in de zevende eeuw werd deze plant vanuit Centraal Azië ingevoerd als geneeskruid. Pas sinds de zestiende eeuw wordt Hartgespan als geneesmiddel tegen hartklachten beschreven. De plant bevat looistoffen, de bitterstof leocardine, terpenen, flavonoïden zoals rutine en quercetine en etherische oliën. Behalve tegen hartklachten en algemene spierklachten werd Hartgespan ook gewoon gebruikt in de (linzen) soep.
Als Hartgespan bloeit zijn de "plukken" haar het eerste wat opvalt. Ik had het nog nooit gezien. Wat ook niet gek is want hij staat te boek als een vrij zeldzame soort. Aan de gele stippen op het Floron verspreidingskaartje te zien wordt deze plant veelvuldig ingezaaid. Zoals bijv. een heemtuin waar ik hem voor het eerst heb gezien. Het is de enige Leonurus-soort die in het wild voor komt in Nederland. Hartgespan bloeit in Juni tot en met Augustus.
Verklaring Nederlandse naam
Sinds de zestiende eeuw wordt dit kruid al gebruikt als geneesmiddel bij een gespannen hart (hart problemen).
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring.
Namen in andere talen
- Frysk: Bermnettel
- English: Motherwort
- Français: Agripaume cardiaque
- Deutsch: Herzgespann
- Espanõl: Agripalma
- Italiano: Cardiaca comune
- Svenska: Hjärtstilla
- Norsk: Løvehale
- Dansk: Almindelig Hjertespand
Verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Motherwort: Letterlijk betekent dit "moeder wort". Het woord moeder slaat op het fijt dat de plant vroeger erg waardevol was bij ziektes vrouwen aangaande. Wort wordt over het algemeen in het Engels gebruikt voor een plant die geneeskrachtige werkingen heeft of waardevol is als voedsel. Wat wij Moederkruid (Tanacetum parthenium) noemen heet in Engeland Feverfew
Voor de verspreiding van Hartgespan in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Agripaume cardiaque. Dit betekent letterlijk "boerenerf/land handpalm hartproblemen/hartgespan", dus een plant die overal in het veld te vinden, bladeren in de vorm van een handpalm en hij helpt tegen hartproblemen.
De Duitse naam is Herzgespann. Dit is de Duitse benaming voor de Nederlandse naam, Hartgespan.
De Spaanse naam is Agripalma. Deze naam is identiek aan het eerste deel van de Franse naam.
In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Italiaanse naam is Cardiaca comune. Cardiaca is de Italiaanse benaming voor het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam. Comune betekent "gewoon". Dit is ter onderscheid want Italië kent veel ondersoorten.
Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Zweedse naam is Hjärtstilla: Dit betekent "kalmerend voor het hart". De plant werd vroeger als medicinaal gewas in kloostertuinen gekweekt.
Voor de verspreiding van Hartgespan in Zweden zie deze kaart.
De Noorse naam Løvehale. Dit betekent "leeuwenstaart".
De Deense naam is Almindelig Hjertespand. Dit betekent "algemene hartgespan".
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige tot vaak licht beschaduwde, open plaatsen op matig vochtige, matig voedselarme tot zeer voedselrijke, stikstofrijke, basische, kalhoudende, omgewerkte, humeuze grond.
Groeiplaats
Zeeduinen (struwelen en duinbosranden), heggen, bosranden, ruderale plaatsen, langs dorpswegen, bij mesthopen, ruigten (humeuze ruigten), dijken en aan de voet van kalkhellingen.
Verspreiding
Nederland
Zeer zeldzaam in de kalkrijke duinen, langs de Maas in Noord- en Midden-Limburg en in Zuid-Limburg.
Vlaanderen
Zeldzaam in de duinen. Elders zeer zeldzaam.
Wallonië
Zeer zeldzaam. Achteruitgaand.
Wereld
Oorspronkelijk uit Midden-Azië en Oost-Europa. Nu in de gematigde streken van Europa, Azië en Noord-Amerika.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
