Klein kruiskruid (Senecio vulgaris)

Klein kruiskruid komt echt overal voor. Niet zo verrassend als je naar het verspreidingskaartje kijkt. Maar extra opvallend is dat deze plant het hele jaar voor komt. Dus van Januari tot en met December. Om dit te kunnen is dat de soort niet afhankelijk van insecten voor voortplanting. Klein kruiskruid verstaat namelijk de kunst van de zelfbestuiving. Dat betekent dat de soort zichzelf kan bevruchten in tijden dat er geen insecten zijn.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens 11 soorten Kruiskruiden (Senecio) in Nederland in het wild voor:

• Bezemkruiskruid (Senecio inaequidens) - Algemeen
• Boskruiskruid (Senecio sylvaticus) - Algemeen
• Jakobskruiskruid (Jacobaea vulgaris/Senecio jacobaea) - Algemeen
• Klein kruiskruid (Senecio vulgaris) - Algemeen
• Kleverig kruiskruid (Senecio viscosus) - Algemeen
• Moerasandijvie (Tephroseris palustris/Senecio congestus) - Algemeen
• Moeraskruiskruid (Senecio paludosus) - Vrij zeldzaam
• Rivierkruiskruid (Senecio fluviatilis/sarracenicus) - Zeldzaam
• Schaduwkruiskruid (Senecio ovatus) - Zeldzaam
• Viltig kruiskruid (Jacobaea erucifolia/Senecio erucifolius) - Algemeen
• Waterkruiskruid (Jacobaea aquatica/Senecio aquaticus) - Algemeen

Klein duidt op de bloemen waar de straalbloemen van ontbreken. Hierdoor ogen de bloemen klein. De plant zelf is ook klein. 

De naam kruiskruid zou te verklaren zijn door het kruisgewijs staan van de bladeren. Maar over het algemeen is men het ermee eens dat dit een gehoorfout is. De naam komt eigenlijk van de Duitse naam Kreuzkraut wat grijskruid (Senecio) betekent. Zie hiervoor de wetenschappelijke naamsverklaring.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring.

• Frysk: Krúswoartel
• English: Common groundsel
• Français: Séneçon commun
• Deutsch: Gemeines Greiskraut
• Espanõl: Hierba cana
• Italiano: Senecione comune
• Svenska: Korsört
• Norsk: Åkersvineblom
• Dansk: Almindelig Brandbæger

De Engelse naam is Common groundsel: Dit betekent "gewone groundsel". Het gewone is vanwege het feit dat Kruiskruid zeer algemeen is en het gehele jaar voorkomt. De naam Groundsel is zeer oud. Het komt van het Anglo Saxische Groundeswelge. Dit betekent letterlijk "grondverzwelger" refererend aan de snelle manier van verspreiden van deze soort. Meestal heten soorten uit het geslacht Senecio Ragwort. Maar vanwege het totaal andere uiterlijk, een Ragwort heeft meestal smalle kroonbladen en gave stengelbladeren, heet deze plant in Engeland dus Groundsel.

Voor de verspreiding van Klein kruiskruid in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Séneçon commun. Dit beteken "algemene senecio". Dit is een combinatie tussen het woord Algemeen en de eerste wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Gemeines Greiskraut. Dit betekent "algemeen grijskruid". Het woord Grijskruid wordt bij de zowel de Nederlandse als de wetenschappelijke verklaring uitgelegd.

De Spaanse naam is Hierba cana. Dit betekent "grijs kruid". Het is de Spaanse benaming voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Maar er zijn veel meer Senesio-soorten. Kennelijk is dit de oersoort Senecio.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Senecione comune, en betekent ook weer "algemene senecio". Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. De hier genoemde naam kan ook nog varianten hebben.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Vanlig korsört. Vanlig betekent  "algemeen/gewoon". Kort betekent "kruis". Ört/eurt/urt is de Scandinavische term voor "kruid", dus " gewoon kruiskruid".

Voor de verspreiding van Klein kruiskruid in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Åkersvineblom. Dit betekent "akker zwijnen bloem". Alle Senecio-soorten heten in Noorwegen Svineblom. De soort was/is nergens goed voor, zelfs niet als veevoer. Sterker nog, sommige soorten zijn behoorlijk giftig voor vee en paarden. Als plant laat het vee hem wel staan maar in gedroogd hooi eet het vee het de plant wel en kan het ernstig ziek worden. Vóór het woord Svineblom staat een woord dat aangeeft om welke soort het gaat. In dit geval Åker dat aangeeft dat deze plant geen speciale bodemsamenstelling nodig heeft en dus overal kan voorkomen.

De Deense naam is Almindelig Brandbæger. Dit betekent "algemene brandbeker". Het woord Brandbaeger is een algemeen Deens woord dat gebruikt wordt om een Senecio soort aan te duiden. Bij alle Senecio-soorten hebben de puntige schutbladen van de bloemkorf (de "beker" waar de bloem in zit) een zwart "aangebrand" uiteinde.

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen (pionier) op droge tot vochtige, voedselrijke, humushoudende, zwak zure tot kalkrijke grond (alle grondsoorten).

Groeiplaats
Omgewerkte grond, zeeduinen (o.a. in vlierbosjes), waterkanten (greppels), puin, kapvlakten, plantsoenen, in de voegen van bestrating, (sterk verweerde) oude muren, bermen (open plekken), wegranden, nieuwe dijken, perken, moestuinen, akkers, stoepranden en stortterreinen. De variëteit Senecio vulgaris var. hybernicus vind je het meest nabij spoorwegterreinen.

Verspreiding

Nederland
Zeer algemeen.

Vlaanderen
Zeer algemeen, maar iets minder talrijk in de Kempen.

Wallonië
Algemeen, maar iets minder talrijk in de Ardennen.

Wereld
Oorspronkelijk uit Europa. Nu in alle werelddelen, in streken met een gematigd klimaat.

Stoepplantje van de week

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten