Kleine zonnedauw (Drosera intermedia)

Kleine zonnedauw spreekt tot verbeelding (elke Zonnedauw eigenlijk) want het is een vleesetende plant. Dat vleesetend moet je met een korrel zout nemen en staat hier beneden uitgebreid beschreven. Omdat dat iedereen deze soort kent en omdat hij beschermd is is Kleine zonnedauw niet bedreigd. Overigens is goed te zien op het verspreidingskaartje waar dit dit plantje  groeit. In natte heide gebieden en die zijn alleen in Oost-Nederland te vinden. Helaas gaat het met deze heide gebieden niet zo goed. Sinds 1950 worden veel planten in de gaten gehouden en Kleine zonnedauw is 25 % tot 50 % afgenomen. Hij bloeit in Juli en Augustus.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen 3 soorten Zonnedauw (Drosera) soorten in het wild voor in Nederland:

• Lange zonnedauw (Drosera anglica) - zeer zeldzaam
• Kleine zonnedauw (Drosera intermedia) - algemeen
• Ronde zonnedauw (Drosera rotundifolia) - algemeen)

Het woord Klein slaat op de grote van het totale plantje. Er bestaan namelijk ook Lange zonnedauw en Kleine zonnedauw.

Er zijn twee verklaringen voor Zonnedauw:

1. Drosera, het tweede deel van de wetenschappelijke naam, komt van Drosos (Grieks) en betekent "dauw". De druppels op de "bloem" van deze plant lijken op dauwdruppels die schitteren in de zon, maar zijn in werkelijkheid kleverige druppels om bezoekende insecten mee te vangen.

   Dit kleverige vocht dat zich als een druppel aan het einde van het kleerhaartje of tentakel bevindt, houdt het insect dat daarop neerstrijkt vast. De andere lange kleerharen buigen zich vervolgens over de prooi heen en houden deze zolang vast totdat het uit de klierharen afgezonderde enzym, dat veel met pepsine overeenkomt, het diertje verteerd heeft en de voedende bestanddelen door de kleerharen opgezogen zijn. Het geschiedt op dezelfde wijze als het maagsap ons voedsel verteert.

   De klierharen worden vanaf het midden van het blad naar de bladrand toe steeds langer. Dit heeft als voordeel dat, waar het prooidier zich ook bevind, de tentakels zo veel mogelijk aan het verteringsproces kunnen deelnemen. De reactie is zuiver chemisch en niet mechanisch, want door prikkeling of aanraking met bijv. glas gebeurt er niets. Gezien deze wijze van voedsel tot zich nemen behoeft het wortelstelsel niet flink ontwikkelt te zijn, hetgeen ook het geval is.

2. Heel anders maar veel wetenschappelijker. De "zon" in de naam komt niet van het hemellichaam, maar van "zond" dat nog in 'zondvloed' zit en "groot" of "veel" betekent. De druppels zijn zogemaamde Nades. Dit zijn een soort gemengde vloeistoffen die zorgen dat deze druppeltjes niet verdampen of oplossen. Het hele verhaal is hier te vinden.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring.

• Frysk: Miggefangerke
• English: Oblong-leaved Sundew
• Français: Rossolis intermédiaire
• Deutsch: Mittlerer Sonnentau
• Espanõl: ?
• Italiano: Drosera intermedia 
• Svenska: Småsileshår
• Norsk: Dikesoldogg
• Dansk: Liden soldug

De Engelse naam is Oblong-leaved Sundew. Dit betekent "langwerpig bladig zonnedauw". De bladeren van deze Zonnedauw zijn langwerpig in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Ronde zonnedauw (Drosera rotundifolia). Maar de Grote zonnedauw (Drosera anglica) heeft dit ook. Dus een goede flora biedt hier uitkomst. Het woord Zonnedauw wordt bij de wetenschappelijke naam uitgelegd.

Voor de verspreiding van Kleine zonnedauw in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Rossolis intermédiaire. Dit is de Franse benaming van de volledige wetenschappelijke naam. Rossolis is afgeleid uit het Latijn. Ros betekent "dauw" en Sol betekent "zon".

De Duitse naam is Mittlerer Sonnentau. Dit betekent "gemiddelde zonnedauw". Hiermee wordt bedoeld, als men het heeft over "een" zonnedauw in Duitsland dan is deze het.  Maar het kan ook de Duitse vertaling zijn van het tweede deel van de wetenschappelijke naam.

De Spaanse naam is Drósera de hoja larga. Dit betekent "drosera met de lange bladeren". Bijna hetzelfde als de Engelse naam. Voor de uitleg zie daar.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Drosera intermedia. Deze is ook gelijk aan de wetenschappelijke naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Småsileshår. Små betekent "klein". Sileshår is een algemene naam voor het geslacht Drosera. Sileshår komt van origine van Jungfru Marie sileshår. Het betekent letterlijk "onze lieve vrouwe zeef haar". Dit behoeft natuurlijk enige uitleg. Vroeger werdt melk, die zo van de koe kwam, soms gezeefd. Meestal gebeurde dit met behulp van paardenhaar. Maar met behulp van een stof uit de klierharen van Zonnedauw (Sileshår) kon ook een bepaalde zure melk (tätmjölk) gemaakt worden. Dit Sileshår heeft de naam Jungfru Marie sileshår. gekregen.

Voor de verspreiding van Kleine zonnedauw in Zweden zie deze kaart.

De Noorse en de Deense naam is nagenoeg gelijk, Dikesoldogg/soldug. Liden betekent "klein" en  Dike betekent "dijk/sloot/greppel. Dit betekent "zonnedauw", net als de Nederlandse naam.

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen op zuur, voedselarm en nat veen, zand of leem. Kleine zonnedauw is een vleesetend plantje en vangt vooral muggen.

Groeiplaats
Heide (padranden, in wagensporen en op afgeplagde plekken), waterkanten (venoevers en langs greppels), moerassen (hoogveen en droogvallende vennen), afgravingen (zand), bermen en langs spoorwegen (spoorbermen).

Verspreiding

Nederland
Plaatselijk vrij algemeen in het oosten en midden en zeer zeldzaam op de Waddeneilanden en in laagveengebieden.

Vlaanderen
Vrij zeldzaam in de Kempen. Elders veel zeldzamer of ontbrekend.

Wallonië
Zeer zeldzaam in de Hoge Venen en Henegouwen.

Wereld
Het meest in West- en Midden-Europa en oostelijk Noord-Amerika. Ook elders op een aantal ver uiteen gelegen vindplaatsen.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten