Knikkend nagelkruid (Geum rivale)

Knikkend nagelkruid staat op de Rode Lijst van planten als zeer zeldzaam en zeer sterk afgenomen. Ook wordt Knikkend nagelkruid, en vele andere planten, sinds 1950 in de gaten gehouden. Sindsdien is hij 25 % tot 50 % minder waargenomen in het wild. De kans is dan ook zeer groot hem te zien in een heem- of botanische tuin. Knikkend nagelkruid wil nogal eens kruisen met Geel nagelkruid (Geum urbanum). Daarom zijn er vaak twee verschijningsvormen te vinden, een gele variant en een roodbruine variant. Beide vormen staan afgebeeld bij dit artikel. De soort komt voor als Stinsenplant. Hij bloeit dus ook in Mei en Juni.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen in Nederland minstens 3 soorten Nagelkruid (Geum) voor:

• Geel nagelkruid (Geum urbanum) (Geum urbanum) - algemeen
• Groot nagelkruid (Geum macrophyllum) - algemeen maar exoot (zie dit artikel)
• Knikkend nagelkruid (Geum rivale) - zeer zeldzaam maar vaak ingezaaid

Zoals de foto al laat zien bloeit deze plant hangend/knikkend.

De wortelstok van deze plant ruikt naar kruidnagelen.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring.

• Frysk: Hingjend nagelkrûd
• English: Water Avens
• Français: Benoîte des ruisseaux
• Deutsch: Bachnelkenwurz
• Espanõl: Cariofilada acuática
• Italiano: Cariofillata dei rivale
• Svenska: Humleblomster
• Norsk: Enghumleblom
• Dansk: Eng-Nellikerod

De Engelse naam is Water Avens. De naam Water geeft aan dat Knikkend nagelkruid graag in een vochtige omgeving groeit. Vaak groeit deze soort samen met Geel nagelkruid (Geum urbanum). Geel nagelkuid en Knikkend nagelkruid kruisen vaak. En de nakomelingen zijn succesvol. Avens is de Engelse benaming voor Nagelkruid. De plant zou de naam Avens van het Latijnse Avencia te danken hebben , in het Middeleeuws Latijn, Avantia of avence. De betekenis van het woord is van onduidelijke herkomst en is in veel variaties toegepast op de plant in zeer vroege tijden.

Voor de verspreiding van Knikkend nagelkruid in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Benoîte des ruisseaux. Het woord Benoît komt van Het het Heilige kruid (Herba Benedicta). Vroeger dacht men dat het de macht om boze geesten en giftige beesten kon afweren. Vandaar dat dit kruid in een amulet werd meegedragen en het de naam kreeg van een heilige. Der ruisseaux betekent "van het stroompje/riviertje".

De Duitse naam is Bachnelkenwurz. Dit betekent letterkijk "beek nelken wortel". Nelken komt van Syzygium aromaticum. Dit is de wetenschappelijke naam voor Kruidnagel. Nelken komt van het Duitse woord voor Kruidnagel en dit komt weer van het Latijnse clavus wat "nagel" betekent. Bij de Nederlandse verklaring staat de uitleg over de wortel.

De Spaanse naam is cariofilada de agua. De betekenis van cariofilada is mij onbekend. De aqua betekent "van het water", wat aangeeft dat Knikkend nagelkruid graag in een vochtige omgeving groeit.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Cariofillata dei rivi. Cariofillata komt van het Oudgriekse Karuóphullon. Dit bestaat uit twee woorden. Káruon dat "(kruid) noot" betekend en Phúllon dat "blad" betekent. Deze naam werd vroeger gebruikt door botanici voor kruidnagel. Dit verwijst weer naar de kruidnagelgeur van de wortel van de plant. Del rivi betekent "van de rivier" wat aangeeft dat Knikkend nagelkruid graag in een vochtige omgeving groeit.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Humleblomster. Dit betekent "hommelbloem". De plant wordt bestoven voornamelijk door bijen/hommels, minder vaak door vliegen en kevers. Een beetje verwarrende naam. De Hopklaver (Humulus lupulus) heet in Zweden Humle en de Hopklaver (Medicago lupulina) Humlelusern

Voor de verspreiding van Knikkend nagelkruid in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Enghumleblom. Dit betekent "weide hommelbloem".

De Deense naam is Eng-Nellikerod. Dit betekent "weide nellikewortel". Nellike is betekent het zelfde als Nelken dat bij de Duitse naam wordt uitgelegd. Bij de Nederlandse verklaring staat de uitleg over de wortel.

Ecologie

Bodem
Beschaduwde, zelden zonnige plaatsen op natte tot vochtige, matig voedselarme tot matig voedselrijke, vaak kalkhoudende grond (zand, leem en veen).

Groeiplaats
Bossen (loofbossen), bosranden, grasland (hooiland), bij bronnen en waterkanten (slootkanten en langs greppels).

Verspreiding

Nederland
Zeer zeldzaam, o.a. in Noord-Brabant, in Gelderland, in het rivierengebied en in Zuid-Limburg. Vroeger ook aan de binnenduinrand in Zuid-Holland en op enige plekken in Fryslân.

Vlaanderen
Uitgestorven.

Wallonië
Zeldzaam tot zeer zeldzaam in het Maasgebied en in Lotharingen (de zuidelijke Ardennen).

Wereld
Koude en gematigde streken op het noordelijk halfrond, maar niet in Oost-Azië. In het zuiden voornamelijk in de bergen.

​

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten