Bleke klaproos (Papaver dubium)

Meestal zijn grootte en bloemkleur geen determinatie kenmerken. Maar in dit geval valt deze kleinere en blekere Klaproos wel op om eens nader te bekijken. Hij komt algemeen voor in heel Nederland dus een betere flora is best handig om te kijken welke het is van de 7 rode Klaprozen. Een tabel op Waarnemingen.nl zorgt in ieder geval voor het verschil tussen de Grote- en Kleine klaproos.

De papaver staat om drie dingen bekend. Ten eerste dat de plant word geteeld voor verdovende middelen. Niet elke soort is hier geschikt voor. Het betreft hier meestal de Papaver somniferum (Slaapbol). Ten tweede is de plant symbool geworden van de eerste wereld oorlog. Na al dat bloedvergieten verschenen op de graven van gesneuvelde soldaten Papavers. De Engelse naam Flanders poppy verwijst hier ook naar. Op de website van historiek.net staat het volledige verhaal. Ten derde de opvallend mooie verschijning. Meestal betreft dit de vuurrode verschijning van de Grote klaproos (Papaver rhoeas). Helaas verliest de plant na een stevige regenbui of flinke wind zijn mooie kroonbladen.

Ook werd het sap van de uitgeperste bloembladen van twee Papaver-soorten (de Papaver rhoeas (Grote klaproos) en de Papaver argemone (Ruige klaproos))  vroeger gebruikt om de korst van een Noord-Hollandse kaas rood te kleuren i.p.v. Tournesol (soort lakmoes kleurstof) te gebruiken. De kaas kreeg de naam Roodkorst. Bleke klaproos bloeit in Mei tot en met Augustus.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens 7 soorten Klaprozen/Papavers (Papaver) in het wild voor in Nederland:

• Bleke klaproos (Papaver dubium) - Algemeen
• Donzige klaproos (Papaver atlanticum) - Zeldzaam
• Grote klaproos (Papaver rhoeas) - Algemeen
• Reuzenklaproos (Papaver orientale) - Zeldzaam/Verwilderd
• Ruige klaproos (Papaver argemone) - Algemeen
• Slaapbol (Papaver somniferum) - Algemeen
• Schijnpapaver (Papaver/Meconopsis cambrica/cambricum) - Algemeen

Bleke wordt hierboven al genoemd. Vaak is een Klaproos helderrood behalve deze dan.

De plant dankt haar naam aan een oud kinderspelletje. Je kunt een bloemblad tot een bolletje vouwen en vervolgens kapot slaan tegen je voorhoofd of tegen de rug van je hand. De samengedrukte lucht doet het kleine bolletje met een klap openspring. Een oud verhaal bevestigd dit. De botanicus L. Fuchs (1543) schrijft, de naam Klaproos heeft zijn oorsprong te danken aan een kinderspelletje ‘De kinderen hebben het genuechte met dessen bloemen, went sij legghen de bladeren tusschen haer handen oft op haer voorhooft, ende sy doen die clappen oft geluyt geuven, ende daerom so heet dit cruyt Clapper rose.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

• Frysk: Lytse klaproas
• English: Long-headed Poppy
• Français: Pavot douteux
• Deutsch: Saat-Mohn
• Espanõl: Amapola oblonga
• Italiano: Papavero a clava
• Svenska: Rågvallmo
• Norsk: Brakkvalmue
• Dansk: Gærde-Valmue

De Engelse naam is Long-headed Poppy. Dit slaat niet op de bloem maar op de doosvrucht die later ontstaat (het gedeelte waar de zaden inzitten) is Long-headed. Dit betekent "lang-hoofdig. Deze zaaddoos is twee keer zo lang als breed vergeleken bijv. de Grote klaproos (Papaver rhoeas). Het woord Poppy is niet zo makkelijk te verklaren. Er zijn wel 4! mogelijke oplossingen. Allemaal uitgelegd op deze Wikki-pagina.

Voor de verspreiding van Bleke klaproos in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Pavot douteux. Pavot is de Franse benaming voor Papaver. Douteux betekent "twijfelachtig. Dit slaat op de kleur. Zoals de Nederlandse al aangeeft is deze Klaproos bleker van kleur dan vele andere soorten 

De Duitse naam is Saat-Mohn. Het woord Saat betekent "zaad" betekent Zaad. Voor dit woord heb ik nog geen verklaring. Het woord Maanzaad komt van de zaden van de papaver in de "bol" die deze naam hebben gekregen. De betekenis van Maan in het woord Maanzaad is vanwege de gelijkenis met deze planeet. Het woord Maan of Meen komt uit het middelnederlands. Ook het Middelengelse kent de vorm Mecop en ook bijv. het Middelnederduits kent de naam Mānkop. Deze en vele andere vormen zie je in diverse talen bij de vele volksnamen terug.

Voor de verspreiding van Bleke klaproos in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is Amapola oblonga. Amapola is de Spaanse benaming voor Papaver. Oblonga betekent langwerpig. Voor de uitleg zie de Engelse naam. 

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt,

De Italiaanse naam is Papavero a clava. Papavaro betekent natuurlijk "papaver" A clova betekent "met de knots. Zeker weten doe ik het niet maar waarschijnlijk slaat dit ook op de lande zaaddoos. 

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Rågvallmo. Råg betekent "rogge". Persoonlijk denk ik dat deze plant voor het eerst werd waargenomen in een Roggeakker (in 1753 door Linnaeus) maar dit kan dus overal zijn. Valmo is de Zweedse benaming voor Papaver.

Voor de verspreiding van Bleke klaproos in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Brakkvalmue. Brakk heeft meerdere betekenissen, "brak water (dus half zoet half zout, of onbewerkte grond". Beide namen vind ik persoonlijk moeilijk. Ik heb nergens gelezen dat de plant veel voor komt in brak gebied. En gezien de eerste beschrijving is onbewerkte grond ook vreemd. Wel staat de Klaproos (met name de Grote klaproos (Papaver rhoeas) bekend om het feit dat hij heel veel voorkwam op de slagvelden (lees onbewerkte grond) na de 1e wereldoorlog. Valmue is de Noorse benaming voor Papaver.

De Deense naam is Gærde-Valmue. Gærde betekent "omheining/schutting" maar ook is het woord afgeleid van het Noorse Gård dat "boerderij" betekent. In Denemarken ligt de naam meer op het gebruik van de plant in "tuinen" e.d. 

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen (pioniervegetatie) op omgewerkte, droge tot vochtige, neutrale tot vrij kalkarme, matig voedselrijke tot zeer voedselrijke grond (zand, leem, zavel, lichte klei, löss, mergel en stenige grond).

Groeiplaats
Akkers (graanakkers en akkerranden), bermen, langs spoorwegen (spoorwegterreinen), industrieterreinen, ruderale plaatsen, puin, zeeduinen (ruderale plaatsen), omgewerkte grond en braakliggende grond.

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen, maar zeldzaam in het noordoosten van het land, op de Veluwe en in Flevoland.

Vlaanderen
Vrij algemeen, maar wat minder in de Leemstreek.

Wallonië
Vrij algemeen, vooral in de Ardennen.

Wereld
Oorspronkelijk uit Europa. In het Middellandse Zeegebied en in het grootste deel van Europa. Ingeburgerd in o.a. Noord-Amerika en Australië.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten