Bonte paardenstaart (Equisetum variegatum)

Bonte paardenstaart is één van acht voorkomende Paardenstaarten in Nederland. Hij is zeldzaam in Nederland en heeft een voorkeur voor één specifiek deel van het Hollands duingebied. Verder is de plant op diverse plekken in Nederland waargenomen. Bonte paardenstaart is te zien in Juni, juli en augustus.

Er komen minstens 8 Equisetumsoorten in het wild voor in Nederland:

• Bonte paardenstaart (Equisetum variegatum) - Zeldzaam
• Bospaardenstaart (Equisetum sylvaticum) - Zeldzaam
• Heermoes (Equisetum arvense) - Algemeen
• Holpijp (Equisetum fluviatile) - Alemeen
• Lidrus (Equisetum palustre) - Algemeen
• Schaafstro (Equisetum hyemale) - Vrij zeldzaam
• Reuzenpaardenstaart (Equisetum telmateia) - Zeldzaam
• Vertakte paardenstaart (Equisetum ramosissimum) - Zeer zeldzaam

Het woord Paardenstaart heeft natuurlijk te maken met de gelijkenis. In ieder geval met de fertiele stengel (het eerste wat je boven de grond uitkomt van de plant) en de staart van een paard.

Het bonte heeft volgens mij persoonlijk te maken met de kleur van de tanden aan de stengeltop. Deze hebben zeer brede witvliezige rand met een zwart middendeel. Maar deze verklaring heb ik nog nergens gelezen.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

• English: Variegated horsetail
• Français: Prêle panachée
• Deutsch: Bunter Schachtelhalm
• Espanõl: Cola de caballo variegada
• Italiano: Equiseto variegato
• Svenska: Smalfräken
• Norsk: Fjellsnelle
• Dansk: Liden Padderok

De Engelse naam is Variegated horsetail. Variegated betekent "veelkleurig/bont". Dit verwijst naar de wit gevleugelde randen en het zwarte gedeelte bij de tanden op de stengel en de iets wat gekleurde top van de plant. Het is natuurlijk een Engelse benaming voor het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam.

Voor de verspreiding van Equisetum variegatum in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Prêle panachée. Het woord Prêle stamt af van het Oudlatijnse asprella en dit is later Asper geworden. Het betekend"ruig/hard". Waarschijnlijk verwijzend naar de stengel van elke soort Paardenstaart. Panachée betekent "bont".

De Duitse naam is Bunter Schachtelhalm.  Bunter betekent "bont". Schachtel betekent "doos" en Halm betekent ook "halm/stengel" Hiermee wordt  dus de (vaak) holle stengel mee bedoeld, die dus "bont" is gekleurd.

Voor de verspreiding van Equisetum variegatum in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is Cola de caballo variegada Dit betekent "staart van een paard". Variegada is de Spaanse benaming voor het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam. 

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt,

De Italiaanse naam is Equiseto variegato. Dit is de Italiaanse benaming voor de Volledige wetenschappelijke naam. 

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Smalfräken. Dit betekent "smalle paardenstaart". Deze soort Paardenstaart is inderdaad iets smaller. Het is precies wat het is!

Voor de verspreiding van Equisetum variegatum in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Fjellsnelle. Fjell betekent "berg". Kennelijk voelt deze Paardenstaart zich thuis in een bergachtig gebied in Noorwegen. Snelle betekent "spinhaspel". Het gedeelte tussen het punt waar de "zijstengels" uitkomen lijkt op een ouderwets spinhaspel.

De Deense naam is Liden Padderok. Letterlijk vertaald betekent dit"kleine amfibie spinhaspel". Deze soort Paardenstaart is inderdaad iets kleiner (liden) maar grootte vind ik persoonlijk geen goed kenmerk. Het gedeelte tussen het punt waar de "zijstengels" uitkomen lijkt op een ouderwets spinhaspel (Padderok)

Ecologie

Bodem
Zonnige, open of laag begroeide plaatsen plaatsen op vochtige tot natte, 's winters vaak onder water staande, vrij voedselarme, kalkrijke grond, op plekken met een kortblijvende vegetatie (zand, leem en zavel).

Groeiplaats
Zeeduinen ('s winters onder water staande duinvalleien), moerassen (kalkmoerassen), afgravingen (moerassige plekken en tichelgaten), waterkanten (langs bergriviertjes en bergmeren), bermen (lemige bermen aan de rand van de Noordoostpolder) en drooggevallen zandplaten.

Verspreiding

Nederland
Zeer zeldzaam in het duingebied tussen Den Helder en Voorne en op Schiermonnikoog. Ook in het rivierengebied en in Flevoland.

Vlaanderen
Zeer zeldzaam in de duinen. Nu alleen nog bij De Panne en Westende.

Wallonië
Zeer zeldzaam in Lotharingen (in de zuidelijke Ardennen).

Wereld
Koude en gematigde delen op het noordelijk halfrond. Noordelijk tot bij de Noordelijke IJszee. Het meest in gebergten in Noord- en Midden-Europa.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten