Dolle kervel (Chaerophyllum temulum)

Details

 

Algemeen

Als je het verspreidingskaartje bekijkt zie je dat de plant overal wel voorkomt (behalve in het noordelijk deel van de noordelijke provincies), maar Dolle kervel doet het kennelijk beter in het zuid-Oosten van Nederland.

De plant is inderdaad licht giftig maar als je er naar kijkt gebeurt er niets. Soms wordt beweerd dat Socrates zou zijn vergiftigd door toediening van dolle kervel. Dit berust echter op een misverstand: Socrates is om het leven gekomen ten gevolge van de Griekse gifbeker. Het gif in deze beker zou gemaakt kunnen zijn van de zaden van de Gevlekte scheerling (Conium maculatum), een plant die op het ontbreken van beharing en de meervoudige geveerdheid van het blad na, sprekend op de Dolle kervel lijkt. Dolle kervel bloei in Mei, Juni en Juli.

Er komen minstens 20 soorten Schermbloemige voor in Nederland. Er vallen natuurlijk veel meer planten onder deze familie. Sommige soorten zijn Schermbloemige maar zien er heel anders uit. Sommige zijn echt zeldzaam. Op deze lijst staan alleen de vergelijkbare "witte" schermbloemige: 

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Verklaring Nederlandse naam

De naam van deze plant is danken aan het feit dat koeien als ze er veel van eten zich gedragen als dronkaards.

Kervel betekent groef, keep, kerf, en dat klopt want de plant behoort tot de Ribzaden tegenstelling tot de gewone Kervel zijn de zaden van de Dolle kervel geribbeld/ingekerfd

Meer

Zie ook de wetenschappelijke verklaring.

Namen in andere talen

  • Frysk: Dolkrûd
  • English: Rough chervil
  • Français: Cerfeuil penché
  • Deutsch: Taumel-Kälberkropf
  • Espanõl: Cejuda blanca
  • Italiano:  Cerfoglio temulo
  • Svenska: Hårkörvel
  • Norsk: Svimekjeks
  • Dank: Almindelig hulsvøb 

Verklaring Buitenlandse namen

De Engelse naam is Rough chervil. Rough betekent "ruw". Chervil betekent "kervel". Dit verwijst naar een plant die in het Nederlands helemaal geen Kervel heet maar Fluitenkruid (Anthriscus sylvestris). In het Engels heet Fluitenkruid Wild chervil. Het enige duidelijke verschil zijn de ruwe, afstaande, haren op de stengel van de Dolle kervel.

Voor de verspreiding van Dolle kervel in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Cerfeuil penché. Cerfeuil betekent "kervel". Dit betekent "gebogen kervel". Dit verwijst naar het feit dat de bloemscherm voor de volledige bloei gebogen is, hij hangt.

De Duitse naam is Taumel-Kälberkropf. Taumel betekent "dronkenschap". Dit is ongeveer gelijk aan het eerste gedeelte van het woord heeft te maken met de Nederlandse verklaring. Het toxische effect is waarschijnlijk te wijten aan de stof polyvinyn Falcarinol. Het woord Krop verwijst naar de stengelverdikking na de knopen (waar een zijstengel begint), naar gelijkenis met een kalverkrop dus.

Voor de verspreiding van Dolle kervel in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is Cejuda blanca. Dit betekent "witte (langharige) wenkbrauw. Dit n.a.v. de lange afstaande haren op de stengel van de plant.

De Italiaanse naam Cerfoglio temulo. Cer komt van het Anglo-Romaanse Chervil. Foglio betekent "blad". Deze twee woorden zijn samen de Italiaanse benaming van het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Het woord Temulo is de Italiaanse benaming voor het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam. Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. De hier genoemde naam kan ook nog varianten hebben.

De Noorse naam is Svimekjeks. Svime betekent "bewusteloos/flauwvallen" en Kjeks betekent "koekje?". Deze plant was wat betreft medicinaal gebruik weinig van nut dus alleen goed voor de hond. Sterker nog, je kan bij inwendig gebruik, zoals de Nederlandse naam al aangeeft, zelfs van flauwvallen of gek van worden. Aangezien ik dit maar één keer gelezen heb ben ik nog niet overtuigd. De officiële waarneming van Dollekervel in Noorwegen is onzeker. De eerste ontdekking was met ballastgrond in Trondheim in 1894, maar de soort is hier nooit gevonden als zelfstandige populatie. De enige recente vondst (uit 2011) kan worden gekoppeld aan de invoer van Russisch hout.

De Zweedse naam is Hårkörvel. Dit betekent "haarkervel". Dit verwijst naar de haren op de stengel van Dolle kervel.

Voor de verspreiding van Dolle kervel in Zweden zie deze kaart.

De Deense naam is Almindelig hulsvøb. Almindig betekent "gewoon/alledaags". Hulsvøb betekent Chaerophyllum.

Ecologie & Verspreiding

Ecologie

Bodem
Half beschaduwde plaatsen op matig droge tot vochtige, voedselrijke, stikstofrijke, vaak kalkhoudend, goed doorlatende grond (zand, leem, löss, mergel, lichte klei en zavel).

Groeiplaats
Bossen (loofbossen, met name zandige beekdalbossen en jonge bosaanplantingen) heggen, bosranden (voedselrijke zomen), struwelen, houtwallen, beschaduwde bermen, langs holle wegen, grasland (ruig grasland), ruigten, braakliggende grond, haventerreinen, industrieterreinen, langs spoorwegen (spoorwegterreinen), aan de voet van oude muren, ruderale plaatsen, waterkanten (oeverwallen), zeeduinen, plantsoenen en akkers (akkerranden).

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen in Zuid-Limburg, in het oosten en midden van het land, in het rivierengebied en in de zuidelijke helft van Zeeland. Elders zeldzaam.

Vlaanderen
Algemeen, maar plaatselijk zeldzaam. Het meest in de Leemstreek en de Maasvallei.

Wallonië
Algemeen, maar zeldzaam in de Hoge Ardennen.

Wereld
Europa, maar vrijwel niet in de meest noordelijke en noordoostelijke dele (noordelijk tot in Zuid-Scandinavië). Ook in Noordwest-Afrika en in de Kaukasus.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding Dolle kervel

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten