Algemeen
Gele ganzenbloem was in vroeger tijden een plaag en nu een zeldzame soort onder de akker(on)kruiden. "De plant is eene der schadelijkste op de bouwakkers, vooral die met zomerghewassen besteld. Dezelve is, vooral in Duitschland, zo geducht, dat zij meermalen het gehele veld inneemt. Het zaad is onverteerbaar in de mest, even geleijk de herk en andere zaden." Aldus een beschrijving in de Flora Batava deel 6 (1832). De Flora Batava is een geïllustreerd overzicht van alle planten die in Nederland inheems zijn. Het werk is verschenen in afleveringen, die vervolgens tot delen gebonden moesten worden. In totaal zijn 461 afleveringen uitgegeven, met 2240 illustraties. De Gele ganzenbloem is algemeen maar vaak zie je hem als ingezaaide soort. Dit verklaart ook de vele gele stippen on het Floron verspreidingskaartje. Gele ganzenbloem is een echte zomerbloeier met zijn hoogtepunt in Juni tot in de herfst.
Naast deze soort komt alleen de Gekroonde ganzenbloem (Glebionis coronaria) in het wild voor voor in Nederland. Hij is zeldzaam en het is een verwilderde tuinplant.
Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.
Verklaring Nederlandse naam
Deze (gele) plant bloeit wanneer de jonge ganzen de wei in werden gestuurd, vandaar de naam.
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring.
Namen in andere talen
- Frysk: Giele guozzeblom
- English: Corn Marigold
- Français: Chrysanthème des moissons
- Deutsch: Saat-Wucherblume
- Espanõl: ?
- Italiano: Crisantemo campestre
- Svenska: Gullkrage
- Norsk: Gullkrage
- Dansk: Gul Okseøje
Verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Corn Marigold: Corn betekent "graan" en Marigold wordt vertaald met "goudsbloem". Ook Afrikaantjes hebben deze naam. Deze plant werd lang geleden ingevoerd en de plant werd een lastig akkeronkruid tussen het graan (zie het hele verhaal bij de paragraaf Algemeen). Het woord Mari komt van de naam "maagd Maria". Misschien als hulde aan de maagd Maria. Het woord Gold komt van het oudEngelse woord Golde, "goudkleurig" dus, naar de goudgele kleur van Gele ganzenbloem.
Voor de verspreiding van de Gele ganzenbloem in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Chrysanthème des moissons. Dit is een combinatie van de het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam en de woorden "van de (graan) oogst".
De Duitse naam is Saat-Wucherblume. Dit betekent "zaad-woekeraarbloem". Duidelijk een verwijzing naar de onverwachte uitbreiding van deze plant na invoering.
Voor de verspreiding van Gele ganzenbloem in Duitsland zie deze kaart.
De Spaanse naam is mij onbekend. Er zijn zoveel varianten dat ik de exacte naam niet ken.
In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Italiaanse naam is Crisantemo campestre. Dit is de Italiaanse benaming voor weer de wetenschappelijke naam.
Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Zweedse en Noorse naam is Gullkrage. Dit betekent "gouden kraag".
Voor de verspreiding van Gele ganzenbloem in Zweden zie deze kaart.
De Deense naam is Gul Okseøje. Gul betekent "geel". Okseøje is de Deense benaming voor de het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige, open plaatsen op droge tot vochtige, matig voedselrijke tot voedselrijke, kalkarme, zwak zure tot neutrale, goed gedraineerde, lichte grond.
Groeiplaats
Akkers (graan- en hakvruchtakkers), bermen (open plekken of nieuwe bermen), omgewerkte grond, braakliggende grond, ruderale plaatsen, stortterreinen en langs spoorwegen (spoorwegtaluds).
Verspreiding
Nederland
Plaatselijk vrij algemeen in Noord-Brabant en Limburg, zeldzaam in het oosten en midden van het land. Elders is het zeer zeldzaam.
Vlaanderen
Vrij algemeen in de Kempen en de Maasvallei en vrij zeldzaam in de Leemstreek. Elders zeldzaam of ontbrekend. Duidelijk in aantal afgenomen.
Wallonië
Zeldzaam. Het meest in de Ardennen. Duidelijk in aantal afgenomen.
Wereld
Oorspronkelijk uit het Middellandse-Zeegebied. Nu ook in West- en Midden-Europa en hier en daar in Noord-Amerika, Midden- en Zuid-Afrika en Nieuw-Zeeland.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Gele ganzenbloem
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
