Algemeen
Meestal houd ik mij niet bezig met volksnamen maar de naam bijenkorfje vind ik wel erg toepasselijk voor deze plant. Ik zou persoonlijk niet zo snel een andere plant weten die deze naam ook verdient. Naast de zeldzame Grote brunel (Prunella grandiflora) is de Gewone brunel de enige Prunella soort die in het wild voorkomt in Nederland. Gewone brunel bloeit in Mei tot en met de herfst.
Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.
Verklaring Nederlandse naam
Veel plantensoorten beginnen met de naam Gewoon/Gewone. Hiermee word vaak bedoelde 'de meest voorkomende'. Het betekent niet dat deze soort niet zeldzaam is. Dit is afhankelijk van de soort. Ook vaak word met het woord Gewoon/Gewone onderscheid gemaakt tussen soorten uit het zelfde geslacht. Bijv. harige/glanzende/grote etc.
Brunel is afgeleid van de wetenschappelijke naam Prunella. Dit is weer een verbastering van Brunella, een ziekte, de bruine/difterie, die o.a. een bruin kleurende keel kan veroorzaken. Deze plant was een geneesmiddel tegen deze en vele andere ziektes.
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring
Namen in andere talen
- English: Selfheal
- Français: Brunelle commune, Herbe au charpentier
- Deutsch: Kleine Braunelle
- Espanõl: Consuelda menor
- Italiano: Prunella comune
- Svenska: Brunört
- Norsk: Blåkoll
- Dansk: Almindelig brunelle
Verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Selfheal. Dit betekent "zelfhelend". Brunel staat al eeuwen bekend om zijn geneeskrachtige werking. Eigenlijk kwam er het er op neer dat als je gewond neer viel en deze plant was in de buurt had je veel geluk.
Voor de verspreiding van Gewone brunel in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Brunelle commune. Dit is de Franse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.
De Duitse naam is Kleine Braunelle. Dit betekent "kleine Braunelle". Het Kleine is ter onderscheid. Er bestaat namelijk ook een Grote brunel (Prunella grandiflora). Voor de verklaring van Braunelle zie de Nederlandse naam.
De Spaanse naam is Consuelda menor. Consuelda betekent "smeerwortel" en Menor betekent "klein/jongste". Waarom deze plant zo heet is mij onbekend. Gek genoeg hebben twee planten, deze en Gewone smeerwortel (Symphytum officinale) bijna dezelfde naam. Ze zijn/waren beide medicinaal interessant maar zijn absoluut geen familie van elkaar.
In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Italiaanse naam is Prunella comune. Dit is de Italiaanse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.
Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Zweedse naam is Brunört. Dit betekent "bruinkruid". Het Bruine wordt weer uitgelegd bij de Nederlandse naam. Ört/eurt/urt is de Scandinavische term voor "kruid".
Voor de verspreiding van Gewone brunel in Zweden zie deze kaart.
De Noorse naam is Blåkoll. Blå betekent blauw. De bloemen nijgen naar de kleur paars. Het Noorse woorden boek beschrijft het als volgt "met de kleur als wolkenloze lucht (in het spectrum geplaatst tussen groen en paars). Dit zelfde woordenboek (det norske akademis ordbok) zegt over Koll het volgende "(bovenste deel van) het hoofd, bovenste gewelfde deel van de hoed, ronde (achtige) stapel, heuveltje of bergtop, kegelvormige rakel in hop, plant met de bloemen verzameld in een dichte top.
De Deense naam is Almindelig brunelle. Dit betekent "algemene Brunelle". In verscheidene talen komt de verklaring terug.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige tot soms licht beschaduwde plaatsen op vochtige, matig voedselrijke grond, vaak min of meer verdichte, zwak zure tot kalkhoudende grond (leem, zand, zavel, veen en lichte klei).
Groeiplaats
Bermen, grasland (gazons en licht bemest weiland), zeeduinen (grazige duinvalleien), afgravingen (leemgroeven), bossen (langs bospaden), akkers, waterkanten, ingezakte molshopen en glooiingen.
Verspreiding
Nederland
Algemeen.
Vlaanderen
Algemeen.
Wallonië
Algemeen.
Wereld
Gematigde en koele streken op het noordelijk halfrond. Elders ingeburgerd.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Gewone brunel
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
