Gewone duivenkervel (Fumaria officinalis)

Ondanks het verspreidingskaartje en het feit dat deze plant te boek staat als algemeen heb ik hem hier (Gouda) nog niet gezien. En ik zie toch heel veel planten gedurende het gehele jaar. Wat ik niet wist is dat De Gele helmbloem (Pseudofumaria lutea) ook een "soort" Duivenkervel is. Heel vaak zie je deze plant als verwilderde tuinplant maar soms ook als "muurplant" in bijv. grachten. Omdat deze familie niet makkelijk op naam te brengen is staat op deze site van Waarnemingen.nl een tabel om het makkelijker te maken. Gewone duivenkervel bloeit van Mei tot in de herfst.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens 3 soorten Duivenkervel (Fumaria) , en eentje die er wel op lijkt maar het niet is, in het wild voor in Nederland:

• Gele helmbloem (Pseudofumaria lutea) - vrij zeldzaam/verwilderde tuinplant
• Gewone duivenkervel (Fumaria officinalis) - algemeen
• Middelste duivenkervel (Fumaria muralis) - vrij zeldzaam
• Rankende duivenkervel (Fumaria capreolata) - zeldzaam

Het verschil tussen deze 3 soorten word uitgelegd in de tabel van het forum van waarnemingen.nl.

Veel plantensoorten beginnen met de naam Gewoon/Gewone. Hiermee word vaak bedoelde 'de meest voorkomende'. Het betekent niet dat deze soort niet zeldzaam is. Dit is afhankelijk van de soort.  Ook vaak word met het woord Gewoon/Gewone onderscheid gemaakt tussen soorten uit het zelfde geslacht. Bijv. harige/glanzende/grote etc.

Er bestaan ook nog de zeldzamere Rankende duivenkervel (Fumaria capreolata) en de iets minder zeldzame Middelste duivenkervel (Fumaria muralis).

Als er een plantennaam in mysterie is gehuld dan is het Duivenkervel wel. Zowel de herkomst van het woord Duiven als dat van Kervel is onzeker. Er circuleren diverse verhalen die dan ook weer letterlijk gecopieërd zijn van andere verhalen. Dus de bron is zeer moeilijk te achterhalen. Ten eerste het woord Duif. Soms lees je dat de bloem iets weg heeft van een duif. Niet zo gek want Fumaria officinalis is nauw verbonden met het geslacht Corydalis (van o.a Holwortel (Corydalis cava). Duiven kan ook weer afgeleid zijn van Duivel. Het verhaal gaat dat de rook van deze plant hielp bij o.a duiveluitdrijving. Ook zegt men dat duiven deze plant graag eten. Het woord Kervel zou zijn omdat de stengelbladeren van Duivenkervel op die van Echte kervel (Anthriscus cerefolium) zouden lijken.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

• English: Common fumitory
• Français: Fumeterre officinale, Herbe à la veuve
• Deutsch: Gewöhnlicher erdrauch
• Espanõl: ?
• Italiano: Fumaria comune
• Svenska: Jordrök
• Norsk: Jordrøyk
• Dansk: Læge-jordrøg

De Engelse naam is Common Ramping-fumitory. Fumitory is de Engelse benaming voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Er komen ook de Wall fumitory = Middelste duivenkervel (Fumaria muralis), White ramping-fumitory Fumaria capreolata = Rankende duivenkervel) en de Purple ramping-fumitory (Fumaria purpurea) voor in Engeland.

Voor de verspreiding van Fumaria officinalis plant in Engeland zie deze kaart.

Voor de verspreiding van Fumaria muralis in Engeland zie deze kaart.

Voor de verspreiding vanFumaria capreolata in Engeland zie deze kaart.

Voor de verspreiding vanFumaria purpurea in Engeland zie deze kaart.

Er zijn twee Franse namen:

1. Fumeterre officinale. Dit is de Franse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.
2. Herbe à la veuve. Dit betekent "weduwkruid". Deze naam wordt niet vaak gebruikt maar is wel een van de populairste alternatieve namen.  Met de verbranding van deze plant komt rook vrij om tranen op te wekken om verdriet te veinzen.

De Duitse naam is Gewöhnlicher erdrauch. Dit betekent "gewone aardrook". Voor de uitleg zie de wetenschappelijke naam.

De Spaanse naam is mij onbekend. Er zij zo veel varianten dat ik de meest gebruikte naam niet weet. 

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Fumaria comune. De verklaring voor Fumaria staat bij het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Commune betekent "gewoon". Dit is ter onderscheid want in Italië komt ook een ondersoort voor, Fumaria di Wirtgen.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse, Noorse en Deense naam is nagenoeg gelijk, Jordrök/Jordrøyk/Læge-jordrøg. Dit betekent Aardrook/Aardrook/Genezende aardrook.

Voor de verspreiding van Gewone duivenkervel in Zweden zie deze kaart.

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen op matige droge tot matig vochtige, omgewerkte, matig voedselrijke tot zeer voedselrijke, goed doorlatende, zwak zure tot meestal kalkrijke grond (zand, leem, zavel en lichte klei).

Groeiplaats
Moestuinen, akkers, wijngaarden, bermen (open plekken en omgeploegde bermen), braakliggende grond, ruigten, ruderale plaatsen, plantsoenen en bouwterreinen.

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen in het rivierengebied, Limburg, Noord-Brabant, Zeeland, Holland en het noordelijk zeekleigebied. Elders zeldzaam.

Vlaanderen
Vrij algemeen, maar zeldzaam in de Kempen.

Wallonië
Vrij algemeen, maar zeldzaam in de Ardennen.

Wereld
Vrijwel heel Europa, West-Siberië, Klein-Azië en Noord-Afrika. Ingeburgerd in o.a. Noord- en Zuid-Amerika, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten