Algemeen
Als ik de verhalen op internet lees en de buitenlandse namen van deze plant zie is het Gewoon barbarakruid een echte tuinplant die goed eetbaar is. Hij verspreidt zich erg makkelijk in het wild en is niet makkelijk te determineren als Kruisbloemige (Cruciferae of Brassicaceae: beide namen zijn toegestaan). Er zijn alleen vier soorten Barbarakruid. Deze, Bitterbarbarkruid (Barbarea intermedia), Stijf barbarakruid (Barbarea stricta) en Vroeg Barbarakruid (Barbarea verna )die op elkaar lijken, en dan zijn er nog vele andere gele Kruisbloemige. Dus de flora moet dit keer echt mee! Gelukkig staat er op het forum van waarnemingen.nl een uitgebreide tabel om alle 4 de soorten zowel vegetatief (als de plant nog niet bloeit) en bloeiend op naam te brengen.
Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.
Er komen minstens 4 soorten Barbarakruid (Barbarea) in het wild voor in Nederland:
- Bitter bararakruid (Barbarea intermedia) - vrij zeldzaam
- Gewoon barbarakruid (Barbarea vulgaris) - algemeen
- Stijf barbarakruid (Stijf barbarakruid) - algemeen
- Vroeg barbarakruid (Barbarea verna) - zeldzaam/verwilderde tuinplant
Verklaring Nederlandse naam
Veel plantensoorten beginnen met de naam Gewoon/Gewone. Hiermee word vaak bedoelde 'de meest voorkomende'. Het betekent niet dat deze soort niet zeldzaam is. Dit is afhankelijk van de soort. Ook vaak word met het woord Gewoon/Gewone onderscheid gemaakt tussen soorten uit het zelfde geslacht. Bijv. harige/glanzende/grote etc.
De naam dateert uit de vroege middeleeuwen. Toen werden planten, die in de oudheid niet werden beschreven, soms naar heiligen vernoemd. In dit geval "herba sanctea barbarea". De heilige Barbarea (ongeveer 300 jaar na Chr.).
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring.
Namen in andere talen
- Frysk: Berberkrûd
- English: Common winter-cres
- Français: Barbarée commune
- Deutsch: Echte Winterkresse
- Espanõl: Barbarea
- Italiano: L'erba di santa Barbara comune
- Svenska: Sommargyllen
- Norsk: Vinterkarse
- Dansk: Almindelig Vinterkarse
Verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Common winter-cress: Dit betekent "gewoon winter-kruid". Gewoon is een beetje algemene naam. Er zijn wel 22 soorten in deze familie. Winter komt omdat het een van de eerste kruisbloemige is die bloeit na de winter, in April al. S'winters zijn de bladeren al goed herkenbaar en werden/worden gebruikt in een groene salade. Cress is ongeveer de Engelse benaming voor "kruid". Gek genoeg ben ik nooit deze naam tegengekomen dus de echte verklaring blijft nog even achterwege.
Voor de verspreiding van Gewoon barbarakruid in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Barbarée commune. Dit betekent eigenlijk "algemeen Barbera (kruid)", min of meer het zelfde als de Nederlandse naam.
De Duitse naam is Echte Winterkresse. Dit betekent "echte winterkers". Er zijn 2 mogelijke verklaringen:
- Winter komt omdat het een van de eerste kruisbloemige is die bloeit na de winter, in April al, en s'winters zijn de bladeren al goed herkenbaar en werden/worden gebruikt in een groene salade.
- Het gebruik van de bladeren als wilde groente tot december (Barbara-dag - 4 december) wordt ook beschouwd als een mogelijke oorsprong van de naam.
Voor de verspreiding van Gewoon barbarakruid in Duitsland zie deze kaart.
De Spaanse naam is Barbarea. Dit is de Spaanse benaming voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam.
In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Italiaanse naam is L'erba di santa Barbara comune. Dit betekent "het gewone kruid van de heilige sint Barbara". De Heilige sint Barbara wordt bij de volledige Nederlandse naam uitgelegd. Omdat er in Italië nogal wat ondersoorten zijn heet deze plant Gewoon.
Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Zweedse naam is Sommargyllen. Dit betekent "zomergoud", natuurlijk vanwege de goudgele kleur.
Voor de verspreiding van Gewoon barbarakruid in Zweden zie deze kaart.
De Noorse en Deense naam is min of meer gelijk, Vinterkarse/Almindelig Vinterkarse. Eigenlijk is dit de Zweedse/Deense benaming voor de eerste Engelse naam, Winter-cress.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige tot licht beschaduwde, open plaatsen op vochtige, matig voedselrijke tot voedselrijke, grazige grond (zand, leem, zavel, klei en stenige plaatsen).
Groeiplaats
Bermen, waterkanten (o.a. droogvallen grindbanken langs de Maas), rivierdijken, kanaaldijken, heggen, ruderale plaatsen, ruigten, zeeduinen, grasland en langs spoorwegen.
Verspreiding
Nederland
Vrij algemeen in het rivierengebied. Elders vrij zeldzaam, maar zeldzaam in het noorden en zeer zeldzaam op de Waddeneilanden.
Vlaanderen
Vrij algemeen tot vrij zeldzaam. Verspreid voorkomend. Het meest langs de Maas en in de Leemstreek.
Wallonië
Vrij algemeen tot vrij zeldzaam.
Wereld
Vrijwel heel Europa en West-Azië. Ingeburgerd in Noord-Amerika.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Gewoon barbarakruid
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
