Algemeen
Een beetje verwarrend is het wel, een plant Glad parelzaad noemen terwijl hij onderdeel uitmaakt van de Ruwharigen. De naam is puur ter onderscheid van die andere Parelzaad, het Ruw parelzaad (Lithospermum arvense). Gelukkig staan er in een goede flora veel meer verschillen. Beide planten bloeien in ongeveer dezelfde periode maar Glad parelzaad komt vaker voor dan Ruw parelzaad en word soms ingezaaid in een hortus, heemtuin e.d. Het zijn de enige soorten Parelzaad (Lithospermum) die in het wild in Nederland voorkomen. Glad parelzaad bloeit in Mei, Juni en Juli.
Verklaring Nederlandse naam
Hoe komt een Nederlandse naam tot stand?
Nederlandse plantennamen zijn te vinden op een standaardlijst opgesteld door FLORON en Naturalis. Nieuwe Nederlandse namen voor wilde planten worden niet zomaar gekozen. Een comité van Nederlandse en Vlaamse taxonomen beoordeelt de voorstellen. Zelf een voorstel voor een nieuwe naam doen, mag natuurlijk. Zeker als de nieuwe soort zelf is gevonden. Iedereen vanaf Nederlands sprekend België tot aan Friesland moet tenslotte weten dat het om dezelfde plant gaat.
Vaak hebben planten al een Nederlandse naam. Dat is bijvoorbeeld het geval bij soorten die al geruime tijd in België voorkwamen, en bij cultuurgewassen. Voor namen van cultuurgewassen wordt ook gebruik gemaakt van de Standaardlijst van Nederlandse namen van cultuurplanten van NAK tuinbouw.
De commissie voor Nederlandse Plantennamen bestaat uit de volgende disciplines:
- Naturalis biodeversity center, sectie Botanie, Leiden
- Nationale Plantentuin, Meise (België), 3 personen
- FLORON Nijmegen
Wat in de paragraaf al word genoemd, het woord Glad dient alleen maar ter onderscheid van de andere soort. Er zijn wel haren, op de stengelbladeren, maar die zij aanliggend en vallen dus minder op.
Het zaad van deze plant ziet er merkwaardig uit en lijkt inderdaad op witte parels.
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring.
Namen in andere talen
- English: Common gromwell
- Français: Grémil officinal
- Deutsch: Echter Steinsame
- Espanõl: Mijo de sol
- Italiano: Erba perla maggiore
- Svenska: Stenfrö
- Norsk: Lækjesteinfrø
- Dansk: Læge-Stenfrø
verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Common gromwell. Dit betekent "gewone gromwell". Het woord Gromwell komt is de algemene Engelse naam voor een Parelzaaad. Het komt van het Franse Grémil. Dit komt weer van Latijnse Granum milii wat "korrel van de pluimgierst" betekent. De harde parelachtige zaden van Parelzaad zijn genoemd naar het steenzaad van deze gierst.
Voor de verspreiding van Glad parelzaad in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Grémil officinal. Dit is een combinatie van het woord Grémil wat bij de Engelse naam wordt uitgelegd en het tweede deel van de wetenschappelijke naam.
De Duitse naam is Echter Steinsame. Dit betekent "echt steenzaad". Voor de uitleg zie de Engelse naam.
Voor de verspreiding van Glad parelzaad in Duitsland zie deze kaart.
De Spaanse naam is Mio de sol. Dit betekent "zon van mij", misschien n.a.v. de vorm van de zaden. Maar de echte betekenis is mij onbekend. In Spanje komt naast de witbloemige ook een blauwbloemige parelzaad (Lithospermum purpurocaeruleum) voor met dezelfde naam.
In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Italiaanse naam Erba perla maggiore. Dit betekent "grotere parel kruid". Dit is gelijk aan de Nederlandse naam. Deze plant is ook daadwerkelijk groter dan de in Italië en in Nederland voorkomende Ruw parelzaad (Loithospermum arvense). Deze plant heet in Italië Erba-perla minore.
Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Zweedse naam is Stenfrö. Dit betekent ook "steenzaad".
Voor de verspreiding van Glad parelzaad in Zweden zie deze kaart.
De Noorse en Deense naam zijn nagenoeg gelijk, Lækjesteinfrø/Læge-Stenfrø. Lækjes/Læge betekent "dokter" en steinfrø/Stenfrø. betekent weer "steenzaad". Hier wordt de nadruk gelegd op de, al honderden jaren, genezende werking van de plant. Dit betekent "dokter Betonie". Een plant met het voegsel Officinalis bij de wetenschappelijke naam krijgt in Denemarken vaak het voegsel Læge voor de Deense naam.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Half beschaduwde, warme en iets open plaatsen op droge, voedselarme tot matig voedselrijke, stikstofrijke, maar niet bemeste, kalkrijke grond (duinzand, zavel, mergel en stenige plaatsen).
Groeiplaats
Heggen, struwelen, bosranden, zeeduinen (duindoornstruweel, meidoornstruweel en duinberkenbosranden), extensief beweide dijken, kalkhellingen (ruige, vaak stenige en beweide plaatsen), afgravingen (kalkgroeven) en soms in akkers.
Verspreiding
Nederland
Vrij zeldzaam in de Zeeuwse en Hollandse duinen en in Zeeland en zeer zeldzaam in Zuid-Limburg en op de Waddeneilanden.
Vlaanderen
Vrij zeldzaam in de duinen . Elders zeer zeldzaam.
Wallonië
Vrij zeldzaam in het Maasgebied en in Lotharingen (de zuidelijke Ardennen). Elders zeer zeldzaam.
Wereld
Gematigde streken. In Europa, van het Middelandse zeegbied tot in Denemarken, Noord-Schotland en Polen, maar langs de Baltische kust nog wat noordelijker. Oostelijk tot in Midden-Azië. Ingeburgerd in o.a. Noord-Amerika en Zuid-Afrika.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Glad parelzaad
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
