Harige ratelaar (Rhinanthus alectorolophus)

Wat niet iedereen weet is dat Ratelaar een halfparasiet is. In de winter groeit de wortel al uit en gaat op zoek naar de wortels van andere planten zoals gras of klaver. De plant boort deze aan en haalt hier een gedeelte van zijn voedingsstoffen. Zo heeft het in minder rijke omstandigheden een concurrentievoordeel op die andere planten, die het door toedoen van ratelaar weer moeilijker hebben. Dat de plant gras parasiteert heeft hem populair gemaakt bij natuur- en heemtuinbeheerders. Het dringt het gras nog wat verder terug, waardoor er meer plaats is voor andere bloemplanten. Zo worden bepaalde orchideeënsoorten opvallend vaak vergezeld door deze plant. Bovendien worden ratelaars vanwege hun bloei zelf ook gewaardeerd en kunnen ze, wanneer ze massaal voorkomen, een grasland geel kleuren. Ze worden ook door insecten als bijvoorbeeld hommels bezocht. Harige ratelaar bloeit in Mei, Juni en Juli.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen in Nederland maar 3 soorten Ratelaar (Rhinanthus) in het wild voorin Nederland:

• Grote ratelaar (Rhinanthus angustifolius)  - algemeen
• Harige ratelaar (Rhinanthus alectorolophus) - zeldzaam
• Kleine ratelaar (Rhinanthus minor) - algemeen

De kelk en de bovenkant van de stengel is dichtbezet met lange meercellige en korte haren. Dit komt niet voor bij de twee andere Ratelaar-soorten.

Als de zaden van deze plant rijp zijn rammelen ze in hun opgedroogde zaaddoos als een soort ratelaar.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

• Frysk: ?
• English: ?
• Français: Rhinanthe crête-de-coq
• Deutsch:  Zottiger Klappertopf
• Espanõl: ?
• Italiano:  Cresta di Gallo comune
• Svenska: Luddskallra
• Norsk: ?
• Dansk: ?

De Engelse naam is onbekend. In dit land is deze plant nog niet waargenomen. Nederland ligt aan de westgrens van het verspreidingsgebied.

De Franse naam is Rhinanthe crête-de-coq. Dit betekent (vrij vertaald) "Rhinantus met de kam van een haan. Een verwijzing naar de wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Zottiger Klappertopf. Dit betekent "ruige ratelaar". Het ruige slaat natuurlijk op de haren van deze, enige, Ratelaar-soort die dit heeft. Klappertopf is de Duitse benaming voor een Ratelaar-soort.

Voor de verspreiding van Harige ratelaar in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is mij onbekend.

De Italiaanse naam is Cresta di Gallo comune. Dit betekent " kam van een gewone haan", dus gelijk aan de Franse naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Luddskallra. Dit betekent "pluis rammelaar". Het pluizige gedeelte spreekt voor zich. Dit is precies wat deze plant is. In de herfst verhard de zaaddoos en hoor je het rammelen van de zaden. Alhoewel deze plant niet in Zweden is waargenomen is er toch een Zweedse naam.

De Noorse naam is onbekend. In dit land is deze plant nog niet waargenomen. Nederland ligt aan de noordgrens van het verspreidingsgebied.

De Deense naam is onbekend. In dit land is deze plant nog niet waargenomen. Nederland ligt aan de noordgrens van het verspreidingsgebied.

Ecologie

Bodem
Zonnige, vrij open plaatsen (een niet te dichte grasmat) op matig droge tot meestal vrij vochtige, matig voedselarme tot matig voedselrijke, licht bemeste en kalkrijke grond (zand, leem en mergel).

Groeiplaats
Grasland (kalkgrasland, uiterwaarden, weiland, vochtig hooiland, grazige hellingen, tamelijk steile hellingen) en bermen.

Verspreiding

Nederland
Zeldzaam. Het meest in Zuid-Limburg.

Vlaanderen
Zeer zeldzaam.

Wallonië
Zeldzaam in Lotharingen (de zuidelijke Ardennen) en zeer zeldzaam in het Maasgebied.

Wereld
Midden-Europa met uitlopers tot in Bretagne, Midden-Italië, Nederland en België.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten