Heelkruid (Sanicula europaea)

De wetenschappelijke naam voor Heelkruid is Sanicula europaea. Maar het gekke is dat deze geroemde plant uit Europa helemaal niet wordt beschreven. Ik heb in ieder geval niks kunnen vinden dus zo bekend was deze plant uit Europa kennelijk niet. De kans dat iemand hem nu tegen komt is niet meer zo groot. Heelkruid staat namelijk bekend als zeldzame soort en staat op de Rode lijst als kwetsbaar. Heelkruid is voor een Schermbloemige wel snel te herkennen. De stengelbladeren, die in een rozet op de bodem liggen, zijn namelijk handvormig én ze blijven in de winter groen. Deze plant is de enige Sanicula soort die in Nederland in het wild voor komt. Heelkruid bloeit in Mei en Juni.

Er komen minstens 20 soorten Schermbloemige in het wild voor in Nederland. Er vallen natuurlijk veel meer planten onder deze familie. Sommige soorten zijn Schermbloemige maar zien er heel anders uit. Sommige zijn echt zeldzaam. Op deze lijst staan alleen de vergelijkbare "witte" schermbloemige: 

• Akkerdoornzaad (Torilis arvensis) - zeer zeldzaam
• Dodemansvingers (Oenanthe crocata) - zeer zeldzaam
• Fluitenkruid (Anthriscus sylvestris) - algemeen
• Gevlekte scheerling (Conium maculatum) - vrij zeldzaam
• Gewone berenklauw (Heracleum sphondylium) - algemeen
• Gewone engelwortel (Angelica sylvestris) - algemeen
• Heelkruid (Sanicula europaea) - zeldzaam
• Heggendoornzaad (Torilis japonica) - algemeen
• Hondspeterselie (Aethusa cynapium) - algemeen
• Karwij - zeldzaam
• Kleine bevernel (Pimpinella saxifraga) - vrij zeldzaam
• Kleine watereppe (Berula erecta) - algemeen
• Melkeppe (Peucedanum palustre) - algemeen
• Pastinaak (Pastinaca sativa) - algemeen
• Pijptorkruid (Oenanthe fistulosa) - algemeen
• Reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum) - algemeen
• Waterscheerling (Cicuta virosa) - vrij zeldzaam
• Watertorkruid (Oenanthe aquatica) - algemeen
• Peen (Daucus carota) - algemeen
• Zevenblad (Aegopodium podagraria) - algemeen

Vroeger werden de bladeren en wortels van deze plant gebruikt om ontstekende wonden te helen (genezen), en om bloedstelpende middelen van te maken. Vandaar de naam Heelkruid.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring.

• Frysk: Hielkrûd
• English: Wood sanicle, European sanicle
• Français: Sanicle d'Europe
• Deutsch: Wald-Sanikel
• Espanõl: ?
• Italiano: Erba fragolina
• Svenska: Sårläka
• Norsk: Sanikel
• Dansk: Sanikel

Er zijn twee Engelse namen:

1. Wood sanicle. Wood betekent "bos". Deze  plant is voornamelijk te vinden in het Beukenbos. Het woord Sanicle komt van het eerste deel van de wetenschappelijke naam.
2. European sanicle. Dit is de Engelse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.

Voor de verspreiding van Heelkruid in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Sanicle d'Europe. Dit is de Franse benaming voor de wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Wald-Sanikel. Dit is ook weer de Duitse benaming voor de wetenschappelijke naam.

De Spaanse naam is mij onbekend. Er zijn zoveel varianten dat ik de meest gebruikte naam niet ken.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Erba fragolina. Erba betekent "gras". Fragolina betekent "aardbei". Waarom is mij nog onbekend.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Sårläka . Dit betekent letterlijk "wondgenezer", maar eigenlijk is het de Zweedse vertaling van het eerste deel van de wetenschappelijke naam.

Voor de verspreiding van Heelkruid in Zweden zie deze kaart.

De Noorse en Deense naam is beide Sanikel dat o.a bij de eerste Engelse naam wordt uitgelegd.

Ecologie

Bodem
Beschaduwde plaatsen op vochthoudende tot matig vochtige, matig voedselarme tot matig voedselrijke, vaak vrij stikstofrijke, zwak zure tot meestal kalkrijke grond met een goed verterende strooisellaag (leem, zandige klei, schelpkalk, löss, mergel en potklei).

Groeiplaats
Bossen (loofbossen, kalkrijke hellingbossen en langs bospaden) en bosranden.

Verspreiding

Nederland
Vrij zeldzaam in Zuid-Limburg, zeldzaam in Drenthe, Twente en de Achterhoek en zeer zeldzaam in Midden-Neder land.

Vlaanderen
Vrij zeldzaam in de Leemstreek en de Voerstreek. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam of ontbrekend.

Wallonië
Vrij algemeen in het Maasgebied, Brabant en Lotharingen. Elders ontbrekend of zeer zeldzaam.

Wereld
Europa. Noordelijk tot in Zuid-Scandinavië. Ook in Aziatische en Afrikaanse gebergten.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten