Klein glaskruid (Parietaria judaica)

Heel deftig gezegd is Glaskruid een urbane soort. In normale woorden: deze soort is gewoon in de stad te vinden (Urbane is afgeleid van het Latijnse Urbs wat "stad"betekent.) Het is een aparte gewaarwording om zo'n zeldzame plant in de stad te vinden. Want zowel Groot glaskruid als Klein glaskruid (Parietaria judaica) staan te boek als zeldzaam. De naam Groot is puur ter onderscheid. Er bestaat namelijk ook een Groot glaskruid (Parietaria officinalis).  Deze twee planten verschillen nauwelijks en zijn alleen te zien een in goede flora. Sterker nog, als Klein glaskruid op een plek gaat groeien waar meestal alleen Groot glaskruid voorkomt. Gaat Klein glaskruid qua vorm én grootte lijken op Groot glaskruid. De pollen van de plant wekken soms een allergische reactie op bij mensen die er gevoelig voor zijn. Klein Glaskruid bloeit in Mei tot en met Oktober. Van dat bloeien moet men niet te veel voorstellen. Glaskruid is familie van de Brandnetels (Urticaceae) en zo bloeit hij dus ook. Samen met Groot glaskruid zijn dit de enige twee Glaskruid-soorten (Paritaria) die in Nederland in het wild voor komen.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

De naam Klein is puur ter onderscheid. Er bestaat namelijk ook een Groot glaskruid (Parietaria officinalis). De verschillen zijn alleen te zien een in goede flora. Sterker nog, als Klein glaskruid op een plek gaat groeien waar meestal alleen Groot glaskruid voorkomt. Gaat Klein glaskruid qua vorm én grootte lijken op Groot glaskruid.

De naam slaat op het gebruik van de bladeren van de plant als poetsmiddel voor glas. Doordat de stengelbladeren met korte haren zijn bezet was dit een soort natuurlijk schuursponsje om (kristallen) glazen mee te poetsen.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

• Frysk: Lytse glêspoetser
• English: Pellitory-of-the-wall
• Français: Pariétaire de Judée
• Deutsch: Mauer-Glaskraut
• Espanõl: Hierba del muro
• Italiano: Vetriola minore
• Svenska: Grenig väggört
• Norsk: Blidnesle 
• Dansk: Nedliggende Springknap

De Engelse naam is Pellitory-of-the-wall. Er bestaat ook een Eastern Pellitory-of-the-wall (Groot glaskruid). Dit is de Oostelijke variant van Glaskruid bedoeld. Deze komt van origine uit Zuidwest-Azië. Het Klein glaskruid (Parietaria judaica) komt uit het Middellandse zeegebied en de Verenigde staten. Pellitory is waarschijnlijk afgeleid van het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam, Parietaria. Of-the-wall betekent gewoon "van de muur" vanwege de bodem waar de plant graag groeit.

Voor de verspreiding van Klein glaskruid in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Pariétaire de Judée. Dit is de Franse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Mauer-Glaskraut. Dit betekent "muur glaskruid". Aangezien Glaskruid altijd op oude stadsmuren te vinden is is deze naam puur ter onderscheid van Groot glaskruid (Parietaria officinalis). Dit heet in Duitsland Aufrechtes Glaskraut.

De Spaanse naam is Hierba del muro. Dit betrekent "kruid van de muur".

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Vetriola minore. Vetriola komt van Vetriolo en betekent "zwavelzuur".  Vitriool is een verouderde synoniem voor zwavelzuur, die etymologisch teruggaan op het Latijnse vitreus (en het Laat-Latijnse vitreolus), dat zoveel betekent "als vervaardigd uit glas" (te vergelijken met het Engelse vitreous, dat "glasachtig" betekent). Het verwijst naar de glasachtige glans die zowel zuiver zwavelzuur als de ervan afgeleide minerale verbindingen, de sulfaten, gemeenschappelijk hebben. Tot een paar jaar geleden werd deze plant vaak gebruikt om de binnenkant van flessen en flacons schoon te maken dankzij de microscopische haren op de stengelbladeren. Minore betekent "kleinere". Dit is puur ter onderscheid. Het Groot glaskruid heet in Italië Vetriola comune.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Grenig väggört: Vanlig betekent "vertakt". Dit is ter onderscheid. Het Groot glaskruid heet in Zweden Vanlig väggört. Vägg betekent "muur" en Ört/eurt/urt is de Scandinavische term voor "kruid",  Dus "vertakt muurkruid".

Voor de verspreiding van Klein glaskruid in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Blidnesle. Dit betekent "zachte brandnetel".

De Deense naam is Nedliggende Springknap. Dit betekent "liggende springknop". Deze plant Deze plant onderscheidt zich met Groot glaskruid dat de gehele plant iets meer liggend is. Het woord Springknop is als volt te verklaren. De 4 opgerolde rijpe meeldraden springen uit het bloemdek en slingeren, net als bij de Brandnetels, hun pollen de lucht in. In Denemarken is het Klein glaskruid heel zeldzaam

Ecologie

Bodem
Zonnige tot halfbeschaduwde plaatsen op matig droge tot vochtige, voedselrijke, met name stikstofrijke, doorlatende grond en op kalkrijke, stenige plaatsen.

Groeiplaats
Oude muren (bijv. ruïnes, kaden, kerken, kastelen en stadsmuren), rotsen, soms tussen straatstenen, onder heggen en in tuinen.

Verspreiding

Nederland
Zeldzaam in het rivierengebied, voornamelijk in stedelijke gebieden. Elders zeer zeldzaam.

Vlaanderen
Zeldzaam in stedelijke gebieden, langs rivieren en in het kustgebied.

Wallonië
Zeldzaam in de Kalkstreek.

Wereld
Het Middellandse-Zeegebied, Zuidwest-Azië en West-Europa. Noordelijk tot in Schotland.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Op de site Stadsplanten staat een interessant artikel over deze plant.

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten