Kleine leeuwenbek (Chaenorhinum minus)

Kleine leeuwenbek is dus echt klein. Het is echt millimeterwerk om de plant te fotograferen. Maar het is echt wel een heel fraai plantje dat ik trouwens vond als stoepplantje bij het station terwijl Kleine leeuwenbek helemaal niet veel voor komt waar ik woon. De plant is samen met het zeldzame (en ontsnapte tuinplant) het Marjoleinbekje de enige Chaenorhinum-soort die in Nederland in het wild voor komt. Kleine leeuwenbek bloeit Juni tot en met Oktober.

Het woord Klein is al uitgelegd in de paragraaf Algemeen. Ook is het een naam ter onderscheid van verschillende andere planten die ook de Nederlandse naam Leeuwenbek hebben maar vaak onderdeel zijn van verschillende families en geslachten. Dus er komen in Nederland minstens 11 soorten "leeuwenbek" voor en vijf zeer zeldzame soorten met maximaal 4 waarnemingen tot verdwenen in Nederland:

• Akkerleeuwenbek (Misopates orontium) - Vrij zeldzaam
• Bonte leeuwenbek (Linaria maroccana) - Vrij zeldzaam
• Eironde leeuwenbek (Kickxia spuria) - Zeldzaam
• Gestreepte leeuwenbek (Linaria repens) - Zeldzaam
• Grote leeuwenbek (Antirrhinum majus) - Algemeen/Tuinplant
• Kleine leeuwenbek (Chaenorhinum minus) - Algemeen
• Muurleeuwenbek (Cymbalaria muralis/ Linaria cymbalaria) - Algemeen
• Spiesleeuwenbek (Kickxia elatine) - Zeldzaam
• Walstroleeuwenbek (Linaria purpurea) - Algemeen/Tuinplant

Als je de bloemen zijdelings knijpt gaan deze open als de bek van een leeuw alhoewel dit met de kleinere soorten niet echt duidelijk is.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

• Frysk: Lyts liuwebekje
• English: Small toadflax
• Français: Chaenorhinum minus/Petite linaire
• Deutsch: Kleiner Orant/Kleines Leinkraut
• Espanõl: ?
• Italiano: Linaiola littorale
• Svenska: Småsporre
• Norsk: Småtorskemunn
• Dansk: Liden Torskemund

De Engelse naam is Small toadflax. Dit betekent letterlijk "kleine paddevlas". Het woord Paddenflas slaat op het feit dat Kleine leeuwenbek en  Vlasbekje (Linaria vulgaris) uit de zelfde familie komem. Ze heten beide in Engeland Toadflax. De naam Toadflax is weer ontstaan ​​door de gelijkenis van de bloem met kleine padden, waarbij er een overeenkomst tussen de monding van de bloem en de brede mond van een pad. Eigenlijk is de Engelse naam Toadflax synoniem voor de Nederlandse naam Leeuwenbek.

Voor de verspreiding van Kleine leeuwenbek in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Chaenorhinum minus of Petite linaire. De eerste naam is de Franse benaming voor de gehele wetenschappelijke naam. Petite linaire betekent "kleine linaire". Dit is een verwijzing dat Kleine leeuwenbek en Vlas (Linum usitatissimum) tot dezelfde familie behoren, de Weegbreefamilie (plantaginaceae).

De Duitse naam is Kleiner Orant of Kleines Leinkraut. Het woord Orant is mij onbekend. Kleines Leinkraut betekent "klein Vlaskruid". Dezelfde manier zoals bij de Franse naam Petit linaire

Voor de verspreiding van Kleine leeuwenbek in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is mij onbekend, ik zie ook geen waarnemingen.

De Italiaanse naam isLinaiola littorale. Dit betekent "klein Vlasbekje". De verklaring staat bij diverse andere talen. 

De Zweedse naam is Småsporre. Dit betekent "smalle spoor". Het grappige is dat deze plant helemaal geen spoor heeft. Het is een verwijzing ook weer naar het Vlasbekje (Linaria vulgaris) dat in het Zweeds Gulsporre heet. De verklaring staat bij de andere talen

Voor de verspreiding van Kleine leeuwenbek in Zweden zie deze kaart.

De Noorse en Deense naam is min of meer gelijk, Småtorskemun/Liden Torskemund. Dit betekent "kleine Torskemunn/kleineTorskemunn. Het woord Kleine is weer ter onderscheid van het Vlasbekje dat in Noorwegen en Denemarken Torksemunn/Almindelig Torskemund heet. Torskemunn betekent "kabeljouwmond". Kennelijk vinden de Noren een vis (traditie?) beter passen bij het uiterlijk van deze bloem dan een Leeuw (de Nederlandse naam voor Cymbalaria muralis/ Linaria cymbalaria) of een Pad (de Engelse naam voor Cymbalaria muralis/ Linaria Cymbalaria).

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen op matig droge tot vochtige, matig voedselrijke tot voedselrijke, meestal kalkhoudende, omgewerkte grond (zand, leem, zavel, lichte klei, stenige plaatsen en mergel).

Groeiplaats
Akkers (kalkrijke akkers en hakvruchtakkers), moestuinen, grasland (laag blijvend grasland), langs spoorwegen (spoorbermen, ballastbeden en spoorwegterreinen), bermen, dijken, afgravingen (steengroeven), ruderale plaatsen, tussen straatstenen, rolsteenhellingen van kalkrijk gesteente, waterkanten (grindbanken langs de Maas), muurtjes en steile pas afgeslagen kleiwanden langs rivieren.

Verspreiding

Nederland
Plaatselijk vrij algemeen in Zuid-Limburg, het rivierengebied en in Zeeland. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam, maar wel vrij algemeen langs spoorwegen.

Vlaanderen
Vrij algemeen. Het meest in de Maasvallei en langs spoorwegen.

Wallonië
Vrij algemeen tot vrij zeldzaam.

Wereld
Zuidwest-Azië en Europa, behalve in het hoge noorden. Ingeburgerd in oostelijk Noord-Amerika.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten