Kleine maagdenpalm (Vinca minor)

Alleen de Kleine maagdenpalm wordt als een algemene wilde plant gezien. Hij is misschien niet echt inheems, de plant is voor 1500 ingevoerd, maar hij wordt gezien als een volwaardig lid van onze flora. Wel is aan de gele stippen op het Floron verspreidingskaartje dat Kleine maagdenpalm veelvuldig wordt ingezaaid, het is o.a. een favoriete schaduwplant. Uit dit verhaal is het logisch dat er ook een Grote maagdenpalm (Vinca major) voor komt. Deze wordt gezien als een exoot. Kleine maagdenpalm bloeit in Maart en April.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Kleine omdat er ook een Grote maagdenpalm (Vinca major) bestaat.

Er zijn meerdere mogelijke verklaringen:

• De naam steunt op het gebruik om bij gestorven, ongehuwde meisjes de plant neer te leggen of te planten.
• Maagdenpalm werd ook sterk geassocieerd met de dood. Zie bijvoorbeeld de Noorse naam. Het werd ten sterkte afgeraden om een bruidskrans te maken van de plant omdat de bruid dan maar kort zou leven.
• In het christendom heeft de plant een sacrale betekenis. De plant is aan Maria gewijd. Hij is natuurlijk ook blauw, de heilige kleur van het Christendom.\
• Het is ook het zinnebeeld van trouw. De plant werd vroeger verwerkt in een krans, die meisjes droegen tijdens een dans/huwelijksfeest (de maagdelijke bruid).  Dit is dan weer precies het tegenovergestelde van de tweede verklaring.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring.

• Frysk: Frisselgrien
• English: Dwarf Periwinkle
• Français: Petite pervenche
• Deutsch: Kleines Immergrün
• Espanõl: ?
• Italiano: Pervinca minore
• Svenska: Vintergröna
• Norsk: Gravmyrt
• Dansk: Liden Singrøn

De Engelse naam is Dwarf Periwinkle. Dit betekent "dwerg perwinkle". Dwerg omdat er ook een Grote maagdenpalm (Vinca major) bestaat.

Er zijn meerdere mogelijke verklaringen voor het woord Periwinkle:

• Volgens de Encyclopedia Britannica komt de naam Perwinkle waarschijnlijk van het Russische Pervinka, wat "eerste" betekent. Maagdenpalm is een van de eerste bloemen die bloeit in de lente. 
• Het komt van het Middelengelse Pervinkle dat weer is afgeleid van het Oudengelse Pervince dat weer is afgeleid van het Latijnse pervinca. Dit is weer een vervoeging van het hele werkwoord Pervincere wat "alles (het hele grondoppervlak?) veroveren betekent. 

Voor de verspreiding van Kleine maagdenpalm in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Petite pervenche. Dit is de Franse benaming voor de Engelse naam.

De Duitse naam is Kleines Immergrün. Dit betekent "kleine altijd groen". Maagdenpalm is winterhard dus altijd groen blijvend. En het gaat hier natuurlijk om de Kleine maagdenpalm.

De Spaanse naam is mij onbekend. Het aantal varianten is zo groot dat ik niet weet welke de meest gebruikte naam is.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Pervinca minore. Dit is de Italiaanse benaming voor de Engelse naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Vintergröna. Dit betekent, net als ongeveer de Duitse naam, "winter groen".

Voor de verspreiding van Kleine maagdenpalm in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Gravmyrt. Het woord Grav betekent "graf". Dit omdat de plant erg populair is op begraafplaatsen omdat deze plant prima in de schaduw kan groeien en verder niet veel eisen stelt aan de bodem waar hij groeit.  Op deze Wiki-site (Engels) staat dat naam "mirte" wordt ook gebruikt in gewone namen (volksnamen) van niet-verwante planten in verschillende andere geslachten, zoals: "Crepe mirte" ( Lagerstroemia- soorten en hybriden, Lythraceae ); "Wax mirte" ( Morella soorten, Myricaceae ); en "Kruipende mirte" (Vinca- soorten, Apocynaceae ).

De Deense naam is Liden Singrøn. Dit betekent "kleine altijd groene".

Ecologie

Bodem
Halfbeschaduwde tot beschaduwde plaatsen op vrij droge tot vochtige, matig voedselrijke, humeuze, zwak zure tot kalkhoudende grond (leem en lemig zand) met een goed verterende strooisellaag.

Groeiplaats
Bossen (loofbossen en bij buitenplaatsen), houtwallen, hakhout, heggen, struwelen, langs holle wegen, hellingen, rotsachtige bodems en langs spoorwegen (spoorbermen).

Verspreiding

Nederland
Vrij zeldzaam in Zuid-Limburg, Twente, de Achterhoek en bij Nijmegen. Elders voor het grootste deel niet oorspronkelijk wild, maar verwilderd en ingeburgerd vanuit tuinen.

Vlaanderen
Vrij zalgemeen in de Leemstreek en de Voerstreek. Elders zeldzamer en vaak verwilderd vanuit tuinen.

Wallonië
Plaatselijk vrij algemeen, maar zeldzaam in de Ardennen.

Wereld
Midden-Europa, noordwestelijk tot in Nederland en Engeland, zuidelijk tot Noord-Spanje en Zuid-Italië en oostelijk tot in het Zwarte-Zeegebied. Ingeburgerd in o.a. Noord-Amerika, Schotland en Zuid-Zweden.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten