Korenbloem (Centaurea cyanus)

De Korenbloem is een lid van de composietenfamilie (Compositae of Asteraceae: beide botanische namen zijn toegestaan). De trompetvormige lintbloemen aan de rand zijn uniek voor dit lid van deze familie. De korenbloem is sinds 1968 de nationale bloem van Estland.

Het is eigenlijk niet aan het verspreidingskaartje te zien maar Korenbloem werd voor 1500 ingevoerd, zoals hierboven beschreven,  en is sindsdien alleen maar achteruitgegaan (met75 % tot 100 %). De reden (en dat is overal te lezen) zijn moderne landbouwtechnieken zodat zaden van deze plant niet zomaar met het koren het land op kwamen. Toch is de plant vaak te zien want het is een van de meest voorkomende soorten als er wordt ingezaaid. Korenbloem bloeit vanaf Juni tot en met Augustus.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens 4 Centaurea soorten in het wild voor in Nederland:

• Bergcentaurie (Centaurea montana) - algemeen/ontsnapte tuinplant
• Grote centaurie (Centaurea scabiosa) - zeldzaam/ingezaaid
• Knoopkruid (Centaurea jacea) - algemeen
• Korenbloem (Centaurea cyanus) algemeen/ingezaaid

Zoals de naam al zegt groeide deze bloem veelvuldig tussen het koren. Maar door gebruik van zuivere granensoorten krijgt deze plant weinig kans. In heemtuinen en bermen e.d. zie je hem nog volop. Deze plant is trouwens niet inheems (hij komt hier niet van origine voor). Samen met verscheidene voedselgewassen uit Azië en Sicililië zijn de zaden richting Nederland gekomen. Al in het bronzen tijdperk heeft men de vruchten van deze plant bij Zwitserse paalwoningen gevonden. De plant is dus met o.a. het Koren ons land binnen gekomen. In veel talen komt de naam Korenbloem dan ook terug.

Zie ook de wetenschappelijk verklaring.

• Frysk: Roggeblom
• English: Cornflower
• Français: Centaurée Bleuet
• Deutsch: Kornblume
• Espanõl: ?
• Italiano: Centaurea fiordaliso 
• Svenska: Blåklint
• Norsk: Kornblom
• Dansk: Kornblomst

De Engelse naam is Cornflower. Dit is de Engelse benaming voor de volledige Nederlandse naam.

Voor de verspreiding van de Korenbloem in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Centaurée Bleuet. Centaureé is de Franse benaming voor het eerste deel van de wetenschappelijke naam. Bluet refereert inderdaad naar de kleur blauw maar is veel meer dan dat. Waar de Grote klaproos (Papaver rhoeas) in België symbool staat voor de gevallenen in de Eerste wereldoorlog is de Korenbloem dit o.a in Frankrijk. De Korenbloem is het symbool van het geheugen en solidariteit, in Frankrijk , de veteranen , oorlogsslachtoffers, weduwen en wezen. Zie o.a. dit Wikipedia artikel. Soms wordt de Korenbloem op sommige plaatsen nog Barbeau genoemd, dit betekent "baardige" n.a.v. de haren op de knop/knoop onder de kroonbladeren, Bluet is de meest gebruikte naam. Het was onder andere de bijnaam gegeven door venters aan de nieuwkomers bij klasse soldaten in 1915 die niet de bekende rode soldatenbroek aanhadden maar de gewone blauwe broek.

De Duitse naam is Kornblume. Dit is ook de Nederlandse naam, Korenbloem.

De Spaanse naam is mij onbekend. Het aantal varianten is zo groot dat ik de meest gebruikte naam niet ken.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Centaurea fiordaliso. Centaurea is de Italiaanse naam voor de eerste wetenschappelijke naam. Fior betekent "bloem" en daliso betekent "versleten door gebruik". Dit zou kunnen wijzen op het uiterlijk van de bloem. Echter ben ik deze verklaring nergens anders tegengekomen.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Blåklint. Dit betekent "blauwe bol". De Centaureafamilie (knoopkruiden) het in Zweden Klintar.

Voor de verspreiding van Korenbloem in Zweden zie deze kaart.

De Noorse en Deense naam is nagenoeg gelijk, Kornblom/Kornblomt. Dit betekent ook Korenbloem.

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen op matig droge, matig voedselrijke, kalkarme tot kalkrijke grond (zand, leem, mergel, löss, zavel en puin, niet op zware klei of veen).

Groeiplaats
Akkers (graanakkers en en steile kanten aan de rand van essen), bermen (open plaatsen), braakliggende grond, omgewerkte grond en langs spoorwegen (spoorbermen).

Verspreiding

Nederland
Vrij zeldzaam in het oosten en midden van het land en in Zuid-Limburg.

Vlaanderen
Vrij zeldzaam. Sterk achteruitgegaan.

Wallonië
Vrij zeldzaam en zeldzaam in de Ardennen. Sterk achteruitgegaan.

Wereld
Alle werelddelen, in gebieden met een gematigd klimaat. Korenbloem komt oorspronkelijk uit het oostelijke Middellandse Zeegebied en Zuidwest-Azië.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten