Mannetjesereprijs (Veronica officinalis)

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Dit geslacht komt vaak voor, er komen minstens 21 soorten Ereprijs (Veronica) in het wild voor in Nederland:

• Aarereprijs (Veronica spicata) - Zeldzaam
• Akkerereprijs (Veronica agrestis) - Algemeen
• Beekpunge (Veronica beccabunga) - Algemeen
• Blauwe waterereprijs (Veronica anagallis-aquatica) - Algemeen
• Bosereprijs (Veronica montana) - Vrij zeldzaam
• Bosklimopereprijs (Veronica hederifolia subsp. lucorum) - Vrij zeldzaam
• Brede ereprijs (Veronica austriaca) - Vrij zeldzaam
• Doffe ereprijs (Veronica opaca) - Zeldzaam
• Draadereprijs (Veronica filiformis) - Algemeen
• Gewone ereprijs (Veronica chamaedrys) - Algemeen
• Gladde ereprijs (Veronica polita) - Vrij zeldzaam
• Grote ereprijs (Veronica persica) - Algemeen
• Handjesereprijs (Veronica triphyllos) - Zeer zeldzaam 
• Klimopereprijs (Veronica hederifolia) - Algemeen
• Lange ereprijs (Veronica longifolia) - Vrij zeldzaam
• Mannetjesereprijs (Veronica officinalis) - Algemeen
• Rode waterereprijs (Veronica catenata) - Algemeen
• Vreemde ereprijs (Veronica peregrina) - Algemeen
• Schildereprijs (Veronica scutellata) - Algemeen
• Tijmereprijs (Veronica serpyllifolia) - Algemeen
• Veldereprijs (Veronica arvensis) - Algemeen

Rembert Dodoens schreef het al in zijn Cruydeboeck in 1554. Bij twijfel tussen twee min of meer dezelfde planten kreeg de ene plant het predikaat Manneke en de ander het predikaat Wijfke  Ook bij de twee Ereprijssoorten Veronica officinalis (Mannetjesereprijs) en Tijmereprijs (Veronica serpyllifolia) was dat het geval. Hij noemden ze toen Eereprijsmanneken en Eereprijswijfken. De eerste naam, Mannetjesereprijs wordt tegenwoordig nog steeds gebruikt.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

• Frysk: Sânblaublomke
• English: Heath speedwell
• Français: Véronique officinale
• Deutsch: Echte Ehrenpreis
• Espanõl: ?
• Italiano: Veronica medicinale
• Svenska: Ärenpris
• Norsk: Legeveronika
• Dansk: Læge-Ærenpris

De Engelse naam is Heath speedwell. Heath betekent "heide". Dit duidt op de voorkeur van grond om te groeien. Mannetjesereprijs is in Nederland zeker terug te vinden in heidegebieden (zie de details bij Ecologie & Verspreiding). Speedwell is een algemene term die wordt gebruikt voor elke plant uit het geslacht Veronica. Speed betekent "snel" en Well "goed". Het zegt iets over het groeigedrag van dit plantje.

Voor de verspreiding van het Mannetjesereprijs in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Véronique officinale. Dit is de Franse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Echte Ehrenpreis. Dit betekent natuurlijk "echte ereprijs". Alle Ereprijzen heten in Duitsland Ehrenpreis. Het is de Duitse benaming voor de Nederlandse naam. Het woordje echte slaat waarschijnlijk op het feit dat dit de enige echte Ereprijs is voor apotheek (Officinalis) gebruik.

De Spaanse naam is mij onbekend. Er zijn zoveel varianten dat ik de meest gebruikte naam niet ken.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Veronica medicinale. Dit betekent "medicinale veronica en is ongeveer gelijk aan de wetenschappelijke naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Ärenpris. Ärenprijs is een vervorming van het Duitse Ehrenpreis (zoals de plant in het Duits wordt genoemd) = lof, "ter ere en lof" vanwege de geneeskrachtige eigenschappen van de plant.

Voor de verspreiding van Mannetjesereprijs in Zweden zie deze kaart.

De Noorse en Deense naam is nagenoeg gelijk, Legeveronika/Læge-Ærenpris. Dit betekent "arts veronica/arts ereprijs". Dit verwijst naar het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam.

Ecologie

Bodem
Zonnige tot licht beschaduwde plaatsen op droge, matig voedselarme, onbemeste, humushoudende, vaak zwak zure tot basische (kalkhoudende) grond (zand en leem, zelden op uitgedroogd veen).

Groeiplaats
Heide (grazige plaatsen en heidebermen), grasland (schraal grasland), bermen (schrale plaatsen), zeeduinen, bossen (bosbermen), bosranden en kapvlakten.

Verspreiding

Nederland
Algemeen in de duinen en plaatselijk vrij algemeen in het oosten en midden van het land en in Zuid-Limburg. Elders zeer zeldzaam.

Vlaanderen
Vrij algemeen. Verspreid voorkomend.

Wallonië
Algemeen ten zuiden van de lijn Samber en Maasn. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.

Wereld
In vrijwel heel Europa, West-Siberië en de Kaukasus. Ingeburgerd in Noord-Amerika en Nieuw-Zeeland.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Een hééél uitgebreid verhaal over de verklaring voor het woord Veronica

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten