Mansbloed (Hypericum androsaemum)

Mansbloed is de iets wat hoge struik die je vaak in de tuin ziet en waar je je bij afvraagt "hè is dat nu een Hertshooi?". Ja dus, deze plant wil wel eens als ontsnapte tuinplant in het wild voorkomen. Mocht je hem niet direct herkennen, er zijn specifieke kenmerken alleen voor deze plant. Mansbloed bloeit in Juni, Juli en Augustus.

Er komen minstens 10 Hertshooi (Hypericum) soorten in het wild voor in Nederland:

• Berghertshooi (Hypericum montanum) - Zeer zeldzaam
• Canadees hertshooi (Hypericum canadens) - Zeer zeldzaam
• Fraai hertshooi (Hypericum pulchrum) - Zeldzame soort
• Gevleugeld hertshooi (Hypericum tetrapterum) - Algemeen
• Kantig/Gevlekt hertshooi (Hypericum maculatum) - Algemeen
• Mansbloed (Hypericum androsaemum) - Algemeen/verwilderde tuinplant
• Moerashertshooi (Hypericum elodes) - Vrij zeldzaam
• Ruig hertshooi (Hypericum hirsutum)  - Zeldzaam
• Sint-janskruid (Hypericum perforatum) - Algemeen
• Sint-janskruid x Kantig hertshooi (Hypericum × desetangsi) - Algemeen

Het rare is dat je overal leest dat Androsaemum een Latijns woord is dat Mansbloed betekent. Maar ik heb tot nu toe niks kunnen vinden hoe dit woord (Androsaemum) is samengesteld. Het woord bloed is wel te verklaren. Deze plant is de enige Hypericum-soort die tijdens de bloei al zulke grote bessen vormt. Deze zijn bloedrood dat komt door het bessensap (later worden ze donkerder tot bijna zwart). Persoonlijk denk ik dat het woord Mans een verbastering is van het woord Mens. Maar meer hierover heb ik nog nergens gelezen.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

• Frysk: Frysk: Sint-Jansstrúk
• English: Tutsan
• Français: Millepertuis Androsème
• Deutsch: Mannsblut-Hartheu
• Espanõl: Androsemo
• Italiano: Erba di S.Giovanni arbustiva
• Svenska: Läkehyperikum
• Norsk: Bær-Perikum
• Dansk: Bær-Perikon

De Engelse naam is Tutsan. Dit komt van het Oud-franse Toute-sain dat betekent dat allen (mensen) genezen vanwege zijn medicinale toepassingen. 

De Franse naam is Millepertuis Androsème. Mille betekent "duizenden/ontelbare". Pertuis betekent letterlijk "zeegat/rechthoekige afvoer". Deze naam refereert aan het feit dat de stengelbladeren vol zitten met zogenaamde gaatjes. In werkelijkheid zijn dit doorzichtige kliercellen gevuld met etyrische oliën. Androsème is de Franse benaming voor het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Mannsblut-Hartheu. Mannsblut is de Duitse benaming voor de volledige Nederlandse naam. De naam Hartheu is als volgt te veklaren. De gedroogde stengels van deze plant leverde mindere kwaliteit hooi (hard hooi) op.

De Spaanse naam is Androsemo. Dit is de Spaanse benaming voor de wetenschappelijke naam.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Erba di S. Giovanni arbustiva. Erba betekent "kruid". San Giovanni is de Italiaanse evenknie van Sint Jan. Arbustiva betekent "struik", vanwege het uiterlijk van de plant vergeleken andere Hypericum-soorten.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Läkehyperikum. Dit betekent "genezende hypericum". Deze naam heeft eigenlijk dezelfde strekking als de Engelse naam Tutsan

De Noorse en Deense naam zijn min of meer gelijk, Bærperikum/ Bær-Perikon. Bær betekent "bes". Deze is bloedrood en best wel opvallend aanwezig. Perikum/Perikon is de Noors/Deense benaming van de Hypericum-familie waar deze soort toe behoort.

Ecologie

Bodem
Beschaduwde plaatsen op vochtige, kalkhoudende grond.

Groeiplaats
Waterkanten, bossen (loofbossen) en bosranden.

Verspreiding

Nederland
Niet ingeburgerd in Nederland, maar soms wel verwilderd vanuit tuinen.

Vlaanderen
Niet in Vlaanderen.

Wallonië
Zeer zeldzaam in het Maasgebied.

Wereld
In Zuidwest-Azië, Noord-Afrika, Zuid- en West-Europa. Ook in Groot-Brittannië en Ierland.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten