Ruige klaproos (Papaver argemone)

De Ruige klaproos is naast de Grote klaproos (Papaver rhoeas) die andere mooie diep-rode klaproos. Kleiner maar niet minder opvallend.

De papaver staat om drie dingen bekend. Ten eerste dat de plant word geteeld voor verdovende middelen. Niet elke soort is hier geschikt voor. Het betreft hier meestal de Papaver somniferum (Slaapbol). Ten tweede is de plant symbool geworden van de eerste wereld oorlog. Na al dat bloedvergieten verschenen op de graven van gesneuvelde soldaten Papavers. De Engelse naam Flanders poppy verwijst hier ook naar. Op de website van historiek.net staat het volledige verhaal. Ten derde de opvallend mooie verschijning. Meestal betreft dit de vuurrode verschijning van de Grote klaproos (Papaver rhoeas). Helaas verliest de plant na een stevige regenbui of flinke wind zijn mooie kroonbladen.

Ook werd het sap van de uitgeperste bloembladen van twee Papaver-soorten (de Papaver rhoeas (Grote klaproos) en de Papaver argemone (Ruige klaproos))  vroeger gebruikt om de korst van een Noord-Hollandse kaas rood te kleuren i.p.v. Tournesol (soort lakmoes kleurstof) te gebruiken. De kaas kreeg de naam Roodkorst.

De Ruige klaproos bloeit in Mei, Juni en Juli.

Er komen minstens 7 soorten Klaprozen/Papavers (Papaver) in het wild voor in Nederland:

• Bleke klaproos (Papaver dubium) - Algemeen
• Donzige klaproos (Papaver atlanticum) - Zeldzaam
• Grote klaproos (Papaver rhoeas) - Algemeen
• Reuzenklaproos (Papaver orientale) - Zeldzaam/Verwilderd
• Ruige klaproos (Papaver argemone) - Algemeen
• Slaapbol (Papaver somniferum) - Algemeen
• Schijnpapaver (Papaver/Meconopsis cambrica/cambricum) - Algemeen

Zover ik weet hebben alle Klaprozen stengels bezet met ruige haren. Ook de onrijpe vrucht is vaak behaard. Dus daar slaat het woord 'ruige' niet op. De Ruige klaproos heeft naar mijn weten als enige ook een rijpe zaaddoos met stijve/harde haren. Dus dit moet de verklaring zijn. Verder zal het woord Ruige de functie als onderscheid hebben.

De plant dankt verder haar naam aan een oud kinderspelletje. Je kunt een bloemblad tot een bolletje vouwen en vervolgens kapot slaan tegen je voorhoofd of tegen de rug van je hand. De samengedrukte lucht doet het kleine bolletje met een klap openspring. Een oud verhaal bevestigd dit. De botanicus L. Fuchs (1543) schrijft, de naam Klaproos heeft zijn oorsprong te danken aan een kinderspelletje ‘De kinderen hebben het genuechte met dessen bloemen, went sij legghen de bladeren tusschen haer handen oft op haer voorhooft, ende sy doen die clappen oft geluyt geuven, ende daerom so heet dit cruyt Clapper rose.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

• Frysk: Rûge klaproas
• English: Prickly Poppy
• Français: Pavot argémone
• Deutsch: Sand-Mohn
• Espanõl: Amapola macho
• Italiano: Papavero argemone
• Svenska: Spikvallmo
• Norsk: Klubbevalmue
• Dansk: Kølle-Valmue

De Engelse naam is Prickly Poppy. Prickly betekent "stekelige". De volledige uitleg staat bij de verklaring van de Nederlandse naam.Het woord Poppy is niet zo makkelijk te verklaren. Er zijn wel 4! mogelijke oplossingen. Allemaal uitgelegd op deze Wikki-pagina.

De Franse naam is Pavot argémone. Dit is de Franse benaming voor de wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Sand-Mohn. Sand betekent natuurlijk "zand". Maar deze plant is op veel meer plekken te vinden als bijv. de duinen. Hij is overal te vinden en de naam dienst uitsluitend ter onderscheid. Mohn betekent "maanzaad". De betekenis van Maan in het woord Maanzaad is vanwege de gelijkenis met deze planeet. Het woord Maan of Meen komt uit het middelnederlands. Ook het Middelengelse kent de vorm Mecop en ook het Middelnederduits kent de naam Mānkop. Deze en vele andere vormen zie je in diverse talen bij de vele volksnamen terug.

De Spaanse naam is Amapola macho. De betekenis van het woord Amapola is mij onbekend. Het woord Macho betekent "(ruige) man/mannelijk". 

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Papavero argemone. Dit is de Italiaanse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Spikvallmo. Spik betekent "spijker/nagel". verwijzend op de afstaande harde haren op de zaaddoos. Valmo(eu) komt van Val/Valen wat zoiets als verdoven betekent, verwijzend naar de ingrediënten die een verdovend (verschild per soort Papaver) effect hebben. En Mo(eu) komt van Mohn. Dit woord wordt bij de Duitse naam uitgelegd.

De Noorse en Deense naam is nagenoeg gelijk, Klubbevalmue/Kølle-Valmue. Dit betekent Club-valmue. Hiermee wordt geen discoclub bedoeld maar een golf-club of aanvalswapen van vroeger. De plant lijkt, zonder kroonbladen, op een omgekeerde club.

Ecologie

Bodem
Zonnige, warme, open plaatsen op droge tot vochthoudende, omgewerkte, matig voedselarme tot matig voedselrijke, vrij kalkarme tot neutrale grond (leemhoudend zand, zavel en stenige plaatsen).

Groeiplaats
Akkers (graanakkers op leemhoudend zand), langs spoorwegen (spoorwegterreinen), omgewerkte plaatsen, ruderale plaatsen, zandige bermen, braakliggende grond en zanddijkjes.

Verspreiding

Nederland
Vrij zeldzaam. Het meest in het rivierengebied en in het duingebied. Zeldzaam in het zuiden en zeer zeldzaam in het noordoosten.

Vlaanderen
Vrij algemeen. Afgenomen.

Wallonië
Vrij algemeen, maar zeldzaam in de Ardennen.

Wereld
Rondom de Middellandse Zee en in een groot deel van Europa.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten