Ruw vergeet-mij-nietje (Myosotis ramosissima)

Er komen minstens 7 Vergeet-mij-nietjes (Myosotis) in het wild voor in Nederland:

• Akkervergeet-mij-nietje (Myosotis arvensis) - algemeen
• Bosvergeet-mij-nietje Myosotis sylvatica) - algemeen
• Ruw vergeet-mij-nietje (Myosotis ramosissima) - algemeen
• Stijf vergeet-mij-nietje (Myosotis stricta) - zeldzaam
• Veelkleurig vergeet-mij-nietje (Myosotis discolor) - algemeen
• Weidevergeet-mij-nietje (Myosotis scorpioides subsp. nemorosa) - zeer zeldzaam
• Zompvergeet-mij-nietje/Moerasvergeet-mij-nietje (Myosotis laxa subsp. cespitosa/Myosotis scorpioides subsp. scorpioides) - algemeen

De Determinatie hiervan is niet simpel. Een goede flora is in dit geval echt nodig.  Bekijk je deze plantjes van dichtbij (meestal met een loepje) dan valt meteen op dat ze zo vlakbij wel heel dicht behaard overkomen. Dit klopt want alle Vergeet-mij-nietjes behoren tot de Ruwbladigenfamilie (Boraginaceae)

Ik heb het nog nergens gelezen maar juist dit Vergeet-mij-nietje valt op door de enorme beharing (met heel veel afstaande en deels gekromde haren op de kelk) t.o.v. de kleine kroonbladen, ongeveer 3 mm.

Dit bloemetje kent vele verhalen, en vele varianten hierop. Hier één religieus verhaal van de site Natuurverhalen.nl en één middeleeuws verhaal:

Toen de planten werden geschapen kregen ze van God niet alleen een vorm, een geur en een kleur, maar ook een naam. Onder de nieuwe planten was ook een lief, klein bloemetje met een hemelsblauwe kleur en een prachtig geel hartje.

Onder de indruk van alle gebeurtenissen bij de Schepping keek ze met grote ogen rond hoe alle planten een naam kregen en vergat op te letten. Toen alle planten een naam hadden gekregen, was ze haar eigen naam vergeten.
“Weet jíj hoe ik heet?” vroeg ze aan alle grote en kleine planten, ”ik ben mijn naam vergeten”.
Maar geen enkele plant kon het haar vertellen.
Na lang aarzelen ging ze tenslotte naar de Schepper en zei: “Ik ben een beetje dom, ik ben mijn naam vergeten. Weet U hoe ik heet?” Deze keek haar hoofdschuddend aan en antwoordde slechts met drie woorden: “Vergeet mij niet!”
Beschaamd kroop het plantje weg, tussen het hoge gras. En daar staat ze vandaag de dag nog steeds. Altijd steekt haar blauwe kopje tussen de begroeiing uit. En als iemand vraagt hoe ze heet, antwoordt ze nog altijd beschroomd: “vergeet me niet”. En dat is een naam die iedereen kan onthouden, want het vergeet-me-nietje is een plantje dat bijna iedereen van naam kent. 

In de middeleeuwen waren eens een ridder en zijn geliefde langs een rivier aan het wandelen. Bij het plukken van een bosje bloemen viel hij door de zwaarte van zijn harnas in het water. Terwijl hij verdronk gooide hij het bosje bloemen naar zijn geliefde en riep "Vergeet mij niet". Deze bloem is verbonden met romantiek en tragiek en werd vaak door vrouwen gedragen als teken van trouw en oneindige liefde.

• English: early forget-me-not 
• Français: Myosotis rameux
• Deutsch: Hügel-Vergissmeinnicht
• Espanõl: Nomeolvides
• Italiano: Myosotis ramosissima
• Svenska: Backförgätmigej 
• Norsk: Bakkeforglemmegei
• Dansk: Bakke-forglemmigej 

De Engelse naam is early forget-me-not. Early want dit plantje is soms al in April te zien. Net een paar weken eerder dan de meeste andere Vergeet-mij-nietjes. Forget-me-not is natuurlijk de letterlijke vertaling van elk Nederlands Vergeet-mij-nietje.

Voor de verspreiding van Ruw vergeet-mij-nietje in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Myosotis rameux. Myosotis is de Franse benaming van het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam voor dit plantje. Rameux betekent "vertakt". Het komt van het Latijnse Ramosus dat "het hebben van takken" betekent. Dit verwijst naar de stengel met bloemen. Aan het eind van de bloei, in de voorzomer, vormt zich een veel langer stengel die bezet is met om en om vruchten aan stengels (een soort zijtakken). Het is dus de Franse benaming voor het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Hügel-Vergissmeinnicht Hügel betekent "heuvel". Het Ruw vergeet-mij-nietje houdt van een wat rijkere mineraal-houdende droge zandgrond Dat verklaart ook dat je de soort kunt vinden op richels en kale plekken op het krijt van bijvoorbeeld Zuid-Limburg. Maar zoals het verspreidingskaartje laat zien groeit het plantje ook graag aan de, zanderige, kust. Dit gaat natuurlijk ook op in Duitsland.

De Spaanse naam is Nomeolvides. Dit betekent "vergeet mij niet". Dit is dus de algemene Spaanse benaming voor een Vergeet-mij-nietje. De exacte naam is mij niet bekend.

De Italiaanse naam is Myosotis ramosissima. Deze is gelijk aan de wetenschappelijke naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse/Noorse en Deense naam is Backförgätmigej/Bakkeforglemmegei/Bakke-forglemmigej. Dit betekent, net als de Duitse naam, heuvel/zandbank Vergeet-mij-nietje.

Voor de verspreiding van Ruw vergeet-mij-nietje in Zweden zie deze kaart.

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen (pioniervegetatie) op droge, voedselarme tot matig voedselrijke, basische, meestal kalkhoudende, vaak humusarme en enigszins omgewerkte grond (meestal op zand, verder op leem, zavel, mergel, löss en stenige plaatsen).

Groeiplaats
Zeeduinen (mosduinen), zandige rivierdijken, bermen, langs schelpenpaadjes, akkers (akkerranden), grasland (droog, neutraal grasland, grasvelden en kalkhellingen), langs spoorwegen (spoorwegterreinen), afgravingen (zandgroeven), braakliggende grond, opgespoten grond, muurtjes en rivierduinen.

Verspreiding

Nederland
Algemeen in de duinen en vrij zeldzaam tot zeldzaam in het rivierengebied en in Zuid-Limburg. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.

Vlaanderen
Algemeen in de duinen. Elders vrij algemeen, maar vrij zeldzaam in de Kempen.

Wallonië
Vrij algemeen.

Wereld
In Zuidwest-Azië, Noordwest-Afrika en Europa, behalve in de meest noordelijke en noordoostelijke delen.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten