Stijf ijzerhard (Verbena bonariensis)

Wie aan Ijzerhard denkt ziet vaak deze plant voor zich. Maar Stijf ijzerhard is helemaal geen inheemse wilde plant. Het is een verwilderde tuinplant die van origine uit Zuid-Amerika komt. Hij is al sinds 1975 in Nederland maar toch... De echte inheemse plant is de IJzerhard (Verbena officinalis). Stijf ijzerhard bloeit in Juli tot en met de herfst.

Er komen minstens 3 soorten IJzerhard (Verbena) in het wild voor in Nederland:

• Blauw ijzerhard (Verbena hastata) - vrij zeldzaam/verwilderde tuinplant
• IJzerhard (Verbena officinalis) - algemeen
• Stijf ijzerhard (Verbena bonariensis) - algemeen/verwilderde tuinplant

Er zijn meerdere verklaringen:

• Het was in de oudheid een tover/offerplant en veelzijdig geneeskruid. Met zijn metaalachtige stengels had het een grote faam als heler van verwondingen met ijzeren wapens, vandaar de naam.
• De stengels van deze plant hebben een metaalachtige kleur, zodat je er met een metalen zeis moeilijk door kon komen.
• Door de kleur van de stengels dacht men dat je metaal nog harder kon maken m.b.v het sap van de stengels.
• Het kan een vertaling zijn uit het Duits, namelijk Isernkraut. Het woord Is (de eerste twee letters) betekend "hard/taai", wat iets zegt over de stengels van deze plant.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

• Frysk: Steile verbena
• English: Argentinian Vervain
• Français: Verveine de Buenos Aires
• Deutsch: Argentinische Verbene
• Espanõl: Verbena bonariensis
• Italiano: Verbena bonariense
• Svenska: Jätteverbena
• Norsk: Kjempeverbena
• Dansk: Kæmpejernurt

De Engelse naam is Argentinian Vervain. Dit betekent "Argentijnse Vervain". Het woord Argentijnse is een verwijzing naar het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam. Het woord Vervain is afgeleid van het Keltische Ferfaen Fer betekent "verdrijven" en Faen betekent "steen". De plant werd veel gebruikt voor aandoeningen van de blaas, met name calculus (nierstenen).

De Franse naam is Verveine de Buenos Aires. Dit is de Franse benaming voor ook de wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Argentinische Verbene. Dit betekent "Argentijnse Verbene". De uitleg staat bij de Engelse naam.

De Spaanse naam is onbekend. Waarschijnlijk houden ze de wetenschappelijke naam aan want er zijn maar enkele waarnemingen.

De Italiaanse naam is Verbena bonariense. Dit betekent "Verbenana (uit) Buenos Aires" Een kleine variant op bijv. de Engelse naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Jätteverbena. Dit betekent "reuzen verbena". Deze cultuurvariant wordt inderdaad veel groter dan de wilde Verbena officinalis (IJzerhard)

De Noorse naam is Kjempeverbena. Dit betekent "reuzen verbena", net als de Zweedse naam.

De Deense naam is Kæmpe-Jernurt. Kæmpe betekent "worstelaar/reus", dus ongeveer hetzelfde als de Zweedse naam. Jern betekent "ijzer". Ört/eurt/urt is de Scandinavische term voor "kruid". 

Ecologie

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten