Algemeen
Stinkende ballote lijkt in het begin wel op de Paarse dovenetel (Lamium purpureum) maar de plant kan tot een meter hoog worden. Dan zijn er natuurlijk nog de andere wat algemenere paarse lipbloemigen zoals de Moerasandoorn (Stachys palustris) en de Gewone hennepnetel (Galeopsis tetrahit). Maar er zijn verschillen die je zo in een flora kan vinden. Sommige mensen vinden de geur van Ballote inderdaad niet echt aangenaam, andere vinden het wel meevallen. Stinkende ballota is de enige Ballota-soort die in het wild in Nederland voorkomt. Stinkende ballote bloeit vanaf Juni tot en met September.
Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.
Verklaring Nederlandse naam
De Nederlandse naam is afgeleid van de Latijnse naam en is als volgt uit te leggen. Balotta komt waarschijnlijk van Ballo(Grieks) wat "wegwerpen of werpen" betekent. Dit omdat de plant vanwege haar onaangename geur spoedig door iedereen werd weggeworpen. De geur zie je bijvoorbeeld terug in de Franse naam (Bollate fétide). Fétide betekent "walmend".
Nigra (latijn) betekent "zwart", wat slaat op de iets donkergroene bladeren. Alhoewel ik dit persoonlijk in de praktijk niet terug zie.
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring.
Namen in andere talen
- Frysk: Stanknettel
- English: Black Horehound
- Français: Ballote fétide
- Deutsch: Stinkende Schwarznessel
- Espanõl: Marrubio negro
- Italiano: Marrubio selvatico
- Svenska: Bosyska
- Norsk: Hunderot
- Dansk: Rød Tandbæger
verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Black Horehound. Dit is een combinatie van het woord Black wat natuurlijk "zwart" betekent, verwijzend naar de stengelbladeren die zwart worden na de bloei, en het woord Horehound. Het woord Hore is waarschijnlijk afgeleid van het Oud-Engels Har en is verbasterd tot Houry dat "grijze/donzige of behaard" betekent. De toevoeging van Hound, "hond", kan afkomstig zijn van het woord Hune, dat Plant" betekent.
Voor de verspreiding van Stinkende ballote in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Ballote fétide. Dit is de Franse benaming het eerste deel van de wetenschappelijke naam en het woord Fétide dat "stinkende" betekent.
De Duitse naam is Stinkende Schwarznessel. Dit betekent "stinkende zwartnetel. Voor de uitleg zie Algemeen.
De Spaanse naam is Marrubio negro. Dit betekent "zwarte Marrubio". De uitleg staat bij de Italiaanse naam.
In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Italiaanse naam is Marrubio selvatico. Dit komt omdat deze plant veel gelijkenis heeft met de verwante geslachten Marrubium (Malrove) en Stachys sylvatica (Bosandoorn). Dodonaeus schreef dan ook "Swarte Malreuvie of Stinckende Andoren" boven zijn afbeeldingen. En hij voegde er aan toe "Dese soorte van Andoren wort in Nederlant Swarte Malreuvie oft Stinckende Adoren genoemt".
Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Zweedse naam is bosyska Het woord Syska is waarschijnlijk afgeleid van het Duitse Ziest. Een heel ander woord maar Ziest was voor veel Zweden kennelijk moeilijk uit te spreken. Het woord Ziest is afgeleid van het Sorbisch (zie op deze Wikipagina de volledige uitleg bij de alinea Etymologie), het archetype (de bron) is "čisćik". Maar wat dit nu weer betekent is mij onbekend.
Voor de verspreiding van Stinkende ballote in Zweden zie deze kaart.
De Noorse naam is Hunderot. Dit betekent "hondewortel". Dit om aan te geven dat de plant waardeloos was en alleen goed voor de hond.
De Deense naam is Rød Tandbæger. Dit betekent "rode tandbeker". Het woord Baeger wordt de "beker/korf" bedoeld waar de bloem in zit. Deze beker/korf heeft rode puntvormige "tanden" aan de uiteinden. Als de plant ouder wordt kleurt de hele beker rood.
Verspreiding Stinkende ballote
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
