Tormentil (Potentilla erecta)

De Tormentil is samen met Kruipganzerik (Potentilla anglica) de enige van de familie Potentilla (Ganzerikfamilei) die maar 4 kroonblaadjes hebben. Kruipganzerik soms 5. Een van de grote verschillen is dat de Kruipganzerik behaarde wortelende stengels heeft. Maar er zijn meer verschillen. Te vinden in deze tabel van het forum van waarnemingen.nl. Er zijn trouwens wel 12 soorten Ganzeriken te vinden in Nederland. Tormentil bloeit in Juni, Juli en Augustus.

Er komen minstens 13 soorten Ganzerik (Potentilla) in het wild voor in Nederland:

• Aardbeiganzerik (Potentilla sterilis) - zeldzaam
• Kruipganzerik (Potentilla anglica) - algemeen
• Liggende ganzerik (Potentilla supina) - vrij zeldzaam
• Middelste ganzerik (Potentilla intermedia) - vrij zeldzaam
• Noorse ganzerik (Potentilla norvegica) - vrij zeldzaam
• Rechte ganzerik (Potentilla recta) - vrij zeldzaam
• Schijnaardbei (Potentilla indica) - algemeen
• Tormentil (Potentilla erecta) - algemeen
• Vijfvingerkruid (Potentilla reptans) - algemeen
• Viltganzerik (Potentilla argentea) - algemeen
• Voorjaarsganzerik (Potentilla verna/Potentilla tabernaemontani) - zeldzaam
• Wateraardbei (Comarum palustre /Potentilla palustris) - algemeen
• Zilverschoon (Potentilla anserina) - algemeen

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

De naam Tormentil is afgeleid van Tormentum (Latijn) en betekent "kwelling". De plant werd gebruikt om buikpijn, krampen en andere kwellingen te verhelpen.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring.

• Frysk: Weewoartel
• English: Tormentil
• Français: Potentille tormentille
• Deutsch: Blutwurz
• Espanõl: Tormentilla
• Italiano: Cinquefoglia tormentilla
• Svenska: Blodrot
• Norsk: Tepperot
• Dansk: Tormentil

De Engelse naam is Tormentil. Dit is de Engelse vertaling voor de volledige Nederlandse naam.

Voor de verspreiding van Tormentil in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Potentille tormentille. Dit is de Franse benaming voor het eerste deel van de Wetenschappelijke naam en de Franse vertaling van de Nederlandse naam.

De Duitse naam is Blutwurtz. Dit betekent "bloedwortel". Dit refereert aan de bloedrode kleurstof die ontstaat wanneer men de wortel van deze plant snijdt. De wortel is voorzien van een traditionele anti-inflammatoire geneesmiddelen. Vandaag de dag wordt het nog steeds geconsumeerd in de vorm van thee, siroop, crème of poeder. Sterker nog, een Duits bedrijf in Beieren gebruikt Blutwurz als het belangrijkste ingrediënt van een kruidenlikeur/bitter. Op de Duitse Wikipagina staat dat deze plant ook werd/word gebruikt als verfplant.

De Spaanse naam is Tormentilla. Deze naam is gelijk aan de Engelse naam.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Cinquefoglia tormentilla. Dit betekend "vijfbladige Tormentil". In Italië heet elke plant uit het geslacht Potentilla (Ganzerik) Cinquefoglia. Cinque komt van het Latijnse Quinct en betekent "vijf". Foglia betekent "blad". Alle Ganzeriken hebben een vijfdelig (vingerig) kroonblad. Het aantal "vingers" wil soms ook wel eens wisselenen als de soort met een andere Ganzerik-soort kruist. Op enkele uitzonderingen na, bijv. Aardbeiganzerik (Potentilla sterilis), en zonder kruising is het stengelblad verdeeld in 5 deelblaadjes. Het woord erna geeft aan om welke soort het gaat. In dit geval Potentilla. Een beetje onduidelijke naam want alle planten van dit geslacht behoren tot de Potentilla. De naam dient dus puur als onderscheid van andere Potentilla-soorten

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Blodrot. Dit betekent ook "bloedwortel". Deze naam is dus gelijk aan de Duitse naam.

Voor de verspreiding van Tormentil in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Tepperot. Dit bedekent "deken/tapijt wortel". Deze naam heeft zijn oorsprong in de oude Noorse "te dekken" , wat "om te stoppen" betekent (eigenlijk de pin in te zetten). Dit verwijst naar gebruik van tormentil als stoppend middel tegen diarree.

De Deense naam is Tormentil. Deze is dus gelijk aan de Nederlandse naam.

Ecologie

Bodem
Zonnige, zelden licht beschaduwde plaatsen op vrij droge tot natte, zure tot zwak zure, meestal licht humeuze, voedselarme, onbemeste grond (zand, leem en veen).

Groeiplaats
Heide (vooral langs paadjes), grasland (schraal grasland, hellinggrasland, gazons en meentweiden), bermen, zeeduinen (duinvalleien en binnenduinweiland), bossen (langs bospaden), bosranden, kapvlakten, waterkanten (langs greppels en slootkanten), langs spoorwegen (spoorbermen), zandige toppen van krijthellingen en moerassen (ijl rietland en trilveenmoeras).

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen in het oosten en midden van het land en in de duinen en vrij zeldzaam in Zuid-Limburg en in laagveengebieden. Elders zeer zeldzaam of ontbrekend.

Vlaanderen
Algemeen in de Kempen. Elders vrij zeldzaam tot zeldzaam.

Wallonië
Algemeen in de Ardennen. Elders vrij zeldzaam tot zeldzaam.

Wereld
In vrijwel heel Europa. Oostelijk tot in Midden-Azië. Ook in Marokko.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten