Vogelmuur (Stellaria media)

Vogelmuur komt (zoals het verspreidingskaartje ook laat zien) in heel Nederland voor. En wel het gehele jaar. Het is vaak de eerste bloem die je ziet als de sneeuw net gesmolten is. Veel beheerders van openbaar groen en tuin "liefhebbers" zien het gek genoeg als een lastig onkruid. Toch komen er in Nederland 9 soorten Muur (Stellaria) voor. En ze zijn allemaal algemeen dus om tot de goede soort Muur te komen is een betere flora niet overbodig Op het forum van waarnemingen.nl staat deze tabel. Deze is handig voor de verschillen met Duinvogelmuur (Stellaria pallida/apetala). Vogelmuur bloeit het gehele jaar door dus.

Er komen minstens 9 soorten Muur (Stellaria) in het wild voor in Nederland:

• Bosmuur (Stellaria nemorum) - zeldzaam
• Duinvogelmuur (Stellaria apetala) - algemeen
• Heggenvogelmuur (Stellaria neglecta) - zeldzaam
• Grasmuur (Stellaria graminea) - algemeen
• Grote muur (Stellaria holostea) - algemeen
• Moerasmuur (Stellaria alsine) - algemeen
• Vogelmuur (Stellaria media) - algemeen
• Watermuur (Stellaria aquatica/Myosoton aquaticum) - algemeen
• Zeegroene muur (Stellaria palustris) - algemeen

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

De plant is als vogelvoedsel zeer bekend, de zaden vooral worden door kleine vogeltjes graag gegeten..

Het woord muur is als volgt te verklaren. Vogelmuur heet in het Duits Vogelmiere en is uit het Frans over genomen met de naam Mouron des oiseaux. Bij Dodoens (1644) werd Vogelmuur benoemd “van de fransoysen du Mouron; van de welcke de Nederlanders den naem Muer ghenomen hebben“. Het is dus hoogstwaarschijnlijk dat de naam Muur afgeleid is uit het Franse Mouron.

 Zie ook de wetenschappelijke verklaring.

• Frysk: Túnerf
• English: Common Chickweed
• Français: Mouron des oiseaux
• Deutsch: Vogelmiere
• Espanõl: Pamplina
• Italiano: Centocchio comune.
• Svenska: Våtarv
• Norsk: Vassarve
• Dansk: Almindelig Fuglegræs

De Engelse naam is Common Chickweed. Dit betekent "algemeen/gewoon kuikenkruid". Chickweed is een algemene Engelse term die wordt gebruikt voor kruid dat zowel wilde als kooivogels eten.

Voor de verspreiding van Vogelmuur in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Mouron des oiseaux. Dit is de Franse benaming voor de volledige Nederlandse naam.

De Duitse naam is Vogelmiere. Dit betekent ook "vogelmuur", net zoals de Nederlandse naam.

De Spaanse naam is Pamplina. De betekenis hiervan mij nog onbekend.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is  Centocchio comune. Als je Centochio ontleedt krijg je Centos dat "honderd" betekent en  Occhi dat "oog" betekent, dus "honderd ogen".  Het gekke is dat bijna geen enkele site dit benoemt. Een stukje van dit geslacht bloemen (Stellaria) zou dus lijken alsof 'honderden' ogen je zouden aankijken. Meestal gaat de het verhaal over culinair of medisch gebruik of over het feit dat vogels er dol op zijn (meestal gaat het hier om Stellaria media (vogelmuur)). Commune betekent "algemeen". Dit is puur ter onderscheid. Grote muur (Stellaria holostea) heet in Italië bijv. Centocchio garofanina.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse en Noorse naam is nagenoeg gelijk. Vassarve/Våtarv .Våt/Vass betekent vochtig/water. Arve betekent letterlijk erfgoed maar het is een algemene Scandinavische term voor Kruid.

Voor de verspreiding van Vogelmuur in Zweden zie deze kaart.

De Deense naam is Almindelig Fuglegræs. Dit betekent "algemeen/gewoon vogelgras".

Ecologie

Bodem
Zonnige tot licht beschaduwde, open plaatsen op droge tot vochtige, voedselrijke, met name stikstofrijke, vaak bemeste en omgewerkte grond.

Groeiplaats
Akkers, tuinen, wijngaarden, braakliggende grond, waterkanten (slootkanten), in goten, tussen straatstenen tegen huizen, ruderale plaatsen, heggen, boomgaarden, plantsoenen, grasland (pas gescheurd weiland en overbemest of stukgereden weiland) en bermen (bijv. open plaatsen langs verontreinigde sloten).

Verspreiding

Nederland
Zeer algemeen.

Vlaanderen
Zeer algemeen.

Wallonië
Zeer algemeen.

Wereld
Gematigde streken. Alleen in grote delen van de poolstreken en in woestijngebieden is zij tot dusver niet doorgedrongen.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Stoepplantje van de week.

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten