Waterpostelein (Lythrum portula/Peplis portula)

Er zijn twee dingen die mij opvielen bij deze plant. De Waterpostelein is familie van de Grote kattenstaart (Lythrum salicaria). Waterpostelein ziet er heel anders uit! De plant is vrijwel liggend en heeft nauwelijks opvallende bloemen. Twee dingen die je van een Kattenstaart niet kan zeggen. Ten tweede is het Floron verspreidingskaartje erg opvallend. De plant komt precies in de helft van Nederland voor, het midden en westen. Waarom?  Misschien de bodemsamenstelling.

Er komen minstens 4 Lythrum soorten in het wild voor in Nederland:

• Grote kattenstaart (Lythrum salicaria) - algemeen
• Kleine kattenstaart (Lythrum hyssopifolia) - zeer zeldzaam
• Kruipkattenstaart (Lythrum junceum) zeer zeldzaam/verwilderde tuinplant
• Waterpostelein (Lythrum portula) - algemeen

Veel planten hebben bij een deel van de Nederlandse naam de woorden Water/Moeras/Rivier gekregen. Al deze soorten kunnen dan juist daar voorkomen. Eigenlijk word hiermee gezegd dat de betreffende plant een (zeer) natte bodemsamenstelling nodig heeft. De naam dient ook vaak ter onderscheid van andere soorten.

Postelein komt van het Romeinse Portulaca. Portulaca is Latijn en betekent "hekje/poortje". De zaden van deze plant bevinden zich na de bloei keurig in een doosje dat op 1/2 van de lengte geopend kan worden (afbeelding nr 6). Dit is goed te zien op een oude illustratie van deze plant. Volgens een andere verklaring zou er een verband zijn met het Latijnse woord Porcinus dat "van het varken" betekent en erop wijst dat varkens graag Postelein eten.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

• Frysk: Wetterposlein
• English: Water-purslane
• Français: Pourpier d'eau
• Deutsch: Gewöhnlicher Sumpfquendel
• Espanõl: Péplide
• Italiano: Erba-portula
• Svenska: Rödlånke
• Norsk: Vasskryp
• Dansk: Vandportulak

De Engelse naam is Water-purslane. Het woord Water is vrij simpel. De plant heeft graag een zeer natte bodem. Purslane is van het Oudfranse Porceleine. Dit is het gepolijste laagje wat op schelpen zit. Dit kan weer worden vergeleken met de glans op de stengelbladeren van Postelein. 

De Franse naam is Pourpier d'eau. Pourpier is afgeleid van het Latijnse Pullus dat Kip/Hen betekend en van Pes dat "poot " betekent . Dus totaal "kippenpoot". Waarschijnlijk vanwege de gelijkenis van het uiterlijk van de plant. Deze veklaring komt al uit de 11e eeuw. Tegenwoordig staat Pourpier gelijk aan een Postelein-soort. d'Eau betekent "van het water". Dit word bij de Engelse naam uitgelegd.

De Duitse naam is Gewöhnlicher Sumpfquendel. Dit betekent "gewone moeras-tijm". Het woord Tijm slaat op de gelijkenis van de stengelbladeren van Waterpostelijn en Wilde/Kleine tijm (Thymus serpyllum).

De Spaanse naam is Péplide. Waterpostelein werd voor het eerst gepubliceerd in 1753 door Carl Linnaeus onder de naam Peplis portula, vandaar dat de naam Péplide soms terugkomt.Het is dus de Spaanse benaming voor de naam die Linnaeus de plant gaf.

De Italiaanse naam is Erba-portula. Dit betekent "portula-kruid". Hiermee word bedoeld een Postelein-soort (zie Spaanse naam). Postelein komt van het Romeinse Portulaca. Portulaca is Latijn en betekent "hekje/poortje". De zaden van deze plant bevinden zich na de bloei keurig in een doosje dat op 1/2 van de lengte geopend kan worden (afbeelding nr 6). Dit is goed te zien op een oude illustratie van deze plant. Volgens een andere verklaring zou er een verband zijn met het Latijnse woord Porcinus dat "van het varken" betekent en erop wijst dat varkens graag Postelein eten.

De Zweedse naam is Rödlånke. Röd betekent "rood", naar de kleur van de stengel. Lånke betekent letterlijk "koppeling". Ik neem aan dat hier de overgang tuusen blad en stengel word bedoeld. Deze overgang is rood van kleur.

De Noorse naam is Vasskryp. Vass betekent "waden (door water". Kryp komt Krype dat "kruipen" betekent. Een beetje dubbelop maar toch duidelijk.

De Deense naam is Vandportulak. Dit is de Deense benaming voor de volledige Nederlandse naam.

Ecologie

Bodem
Zonnige, soms half beschaduwde, open plaatsen (pionier) op vochtige tot natte, matig voedselarme, zwak zure zand- en leemgrond of in ondiep, voedselarm, zwak zuur water.

Groeiplaats
Waterkanten (langs vennen, beekoevers, modderige poelen, greppels, stilstaande sloten, ijsbaantjes en drooggevallen plaatsen), kale bodems, grasland (open plekken in nat grasland en kale plekken in nat weiland), afgravingen, zeeduinen (duinvalleien), heide (moerassige plaatsen) en bossen (drassige bospaden).

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen in het oosten en midden van het land en zeldzaam op de Waddeneilanden, in de duinen, in het rivierengebied en in Zuid-Limburg. Elders zeer zeldzaam.

Vlaanderen
Vrij algemeen in de Kempen. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.

Wallonië
Vrij zeldzaam in de Ardennen. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.

Wereld
In Europa. Noordelijk tot in het Oostzeegebied. Ook in Noordwest-Afrika. Ingeburgerd in het westen van de Verenigde Staten, in Midden- en Zuid-Amerika en in Nieuw-Zeeland.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten