Algemeen
Op het verspreidingskaartje is goed te zien dat de plant vroeger via de grote rivieren zich heeft uitgebreid. Hier onder (bij de buitenlandse namen en de verklaring van de wetenschappelijke naam) is te lezen dat de plant vroeger (van ongeveer 1100 na Chr.) werd gebruikt als kleurstof. Vaak is ook de eerste kennismaking met deze plant in de heemtuin als voorbeeld van een verfplant. Kennelijk verspreid de plant zich niet makkelijk want het verspreidingsgebied heeft zich in de loop der jaren niet uitgebreid. Tegenwoordig is Wede een zeldzame soort maar staat niet op de Rode lijst. Wede is de enige Isatis-soort die in het wild voor komt in Nederland. De plant lijkt erg veel op andere gele kruisbloemigen dus een flora is hier niet overbodig. Voor een Kruisbloemige bloeit Wede bijzonder kort, in Mei en Juni.
Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.
Verklaring Nederlandse naam
De verklaring voor het woord Wede is mij nog Onbekend.
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring.
Namen in andere talen
- Frysk: Wede
- English: Woad
- Français: Pastel des Teinturiers
- Deutsch: Färber-Waid
- Espanõl: Yerba Pastel
- Italiano: Guado
- Svenska: Vejde
- Norsk: Vaid
- Dansk: Farve-Vajd
verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Woad. Op deze Wikipediapagina vond ik de volgende verklaring. Julius Caesar vermelde (in De Bello Gallico) dat de Britten (Picten) hun lichaam blauw verfden m.b.v. Vitrum. Een woord wat vaak ruwweg vertaald wordt met "glas", maar ook vertaald werd met "woad".
Voor de verspreiding van Wede palustris in Engeland zie deze kaart
Er zijn twee Franse namen:
- Pastel des Teinturiers. "pastel" komt van het Latijnse Pasta dat "deeg/voedsel" betekent. Want zodra de bladeren van Wede in molens werden verpletterd vormden zij een pastel dat vervolgens werd gefermenteerd en gedroogd tot pasta. Van deze pasta is de term van de kleurstof gekomen. Des teinturiers betekent "om mee te verven".
- guède vroeger vouède is afgeleid van een Germaanse weed/wweit/waizda wat later door de Engelsen is gebruikt voor het woord Woad
De Duitse naam is Färber-Waid. Dit betekent "verf-waid". Zoals bij de Franse naam al is uitgelegd komt Waid waarschijnlijk uit het vroegere Germaans.
De Spaanse naam is Yerba Pastel. Dit betekent "verfkruid", verwijzend naar het gebruik van deze plant als verf-ingrediënt.
In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Italiaanse naam is Guado. Dit betekent "doorwaadbare plaats". Een nogal vage betekenis. Maar het woord Guado komt zo vaak voor dat er wel een verklaring voor moet zijn. Voor mij voorlopig onbekend.
Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Zweedse/Noorse en Deense naam is min of meer gelijk, Vejde/Vaid/Farve-Vajd. Deze namen lijken allemaal op de Duits/Germaanse naam.
Voor de verspreiding van Wede in Zweden zie deze kaart.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige, open plaatsen op droge, matig voedselrijke, kalkrijke, vaak stenige grond (ook op leem en klei).
Groeiplaats
Waterkanten (hoge delen van oeverbeschoeiingen langs rivieren), braakliggende grond, steenpuinhellingen, ruigten (kalkrijke ruigten), rotsen, klippen, bermen en dijken.
Verspreiding
Nederland
Zeldzaam. Het meest langs de Rijn en Waal.
Vlaanderen
Niet in Vlaanderen.
Wallonië
Niet in Wallonië.
Wereld
In West-Azië en Zuid- en Oost-Europa. Elders ingeburgerd.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Wede
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
