Algemeen
Wilde bertram lijkt sprekend op een algemeen voorkomende plant van dezelfde familie, Duizendblad. Maar gelukkig hebben beide planten een totaal verschillend blad. Deze plant heeft een lancetvormig getand blad en Duizendblad heeft een sterk geveerd blad. Als je de bloemen van Wilde bertram van dichtbij bekijkt zie je dat de buisbloemen (midden in) wit/bruin zijn. Dit in tegenstelling tot die van het Duizendblad. Deze zijn geel/oranje. Ik schreef al, als je ze van dichtbij bekijkt. Wilde bertram loop je dus zo voorbij want je denkt al gauw dat het Duizendblad is. Samen met Wilde bertram zijn dit de enige soorten Achillea die in het wild voor komen. Heel soms kom je ook de gele (of geel-achtige) cultuur variant van Duizendblad tegen maar deze is zeldzaam. Wilde bertram bloeit in Juli, Augustus en September.
Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.
Verklaring Nederlandse naam
Er zijn vier verklaringen:
- De naam houd verband met het vroegere gebruik van de scherp smakende wortelstok, die tegen kiespijn werd gekauwd. Hiermee diende de Wilde bertram als vervanging voor de Romeinse bertram (Anacyclus pyrethrum), afkomstig uit het Atlas gebied. Anacyclus is nauw een verwant aan Anthemis verwant geslacht. Pyrethrum is afgeleid van Pyr en betekent "vuur". Dit is afkomstig van een Germaanse mansnaam.
- Wilde Bertram was al bekend in de Germaanse tijd. Het woord is een samenstelling van Bertha wat "glanzend" betekend (hiermee wordt de wit glanzende berkenbast bedoeld) en Hramma wat "raaf"betekent. De eerste verklaring slaat natuurlijk op de witte kroonblaadjes. De tweede verklaring is mij nog onbekend.
- Wilde Bertram is een vorm van beeldspraak wat aangeeft dat de plant zich erg goed uitbreid met ondergrondse uitlopers.
- In het oudduits komt de benaming Perchtram voor en in het middelhoogduits Berchtram wat in beide gevallen "vuurwortel" betekent. Slaand op de scherpe smaak van de wortel.
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring.
Namen in andere talen
- Frysk: Knopkes
- English: Sneezewort
- Français: Achillée sternutatoire
- Deutsch: Sumpf-Schafgarbe
- Espanõl: ?
- Italiano: Millefoglio palustre
- Svenska: Nysört
- Norsk:Nyseryllik
- Dansk: Nyse-Røllike
verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Sneezewort. Dit betekent "nieskruid". Het is een verwijzing naar de oude naam voor deze plant "nieswortel". Als je delen van deze plant droogt levert dit eerste klas niespoeder op.
Voor de verspreiding van Wilde bertram in Engeland zie deze kaart
De Franse naam is Achillée sternutatoire. Dit betekent ""achillea die niezen veroorzaakt". Samen met Duizendblad (Achillea milefolium) behoort Wilde bertram tot het geslacht Achillea. Het "niezen" wordt al bij de vorige naam uitgelegd.
De Duitse naam is Sumpf-Schafgarbe. Sumpf betekent "moeras". Deze plant is meestal te vinden in een vochtige omgeving. Schafgarbe betekent "schaap bundel/bosje". Duizendblad is vaak in bosjes te vinden in weilanden e.d. Schapen eten het graag.
De Spaanse naam is mij onbekend. Er zijn ook geen waarnemingen in Spanje.
De Italiaanse naam is millefoglio palustre. Dit betekent "moerasduizendblad". Deze plant lijkt erg op Duizendblad (Achillea millefolium). De Italiaanse naam is dan ook millefoglio maar met het voegsel Palustre om aan te geven dat deze plant in een vochtige omgeving groeit.
Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Zweedse naam is Nysört. Dit betekent "nieskruid". Ört/eurt/urt is de Scandinavische term voor "kruid".
Voor de verspreiding van Wilde bertram in Zweden zie deze kaart.
De Noorse en Deense naam is nagenoeg gelijk, Nyseryllik/Nyse-Røllike. Dit betekent "niesrylik/nies/rølike". Rylik/Rølike komt van de Nederduitse Roleke dat verwijst naar de bladeren die oprollen in droogte.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige plaatsen op vochtige tot vaak natte, matig voedselrijke, vaak licht benmeste en meestal zwak zure grond (laagveen, rivierklei, leem, humusrijk zand, en löss).
Groeiplaats
Waterkanten (o.a. langs greppels, kanalen en op basaltglooiingen), moerassen, grasland (nat, licht bemest grasland en hooiland), bermen, langs spoorwegen (spoorbermen en spoorwegterreinen) en afgravingen (leemgroeven).
Verspreiding
Nederland
Plaatselijk algemeen in het oosten en midden van het land, in het rivierengebied en in laagveengebieden. Elders vrij zeldzaam, maar zeldzaam tot zeer zeldzaam in het Waddengebied, het Deltagebied en op de Veluwe.
Vlaanderen
Vrij algemeen in de Kempen. Elders vrij zeldzaam tot zeldzaam. Achteruitgaand.
Wallonië
Algemeen in de Ardennen. Elders vrij zeldzaam tot zeldzaam.
Wereld
Koude en gematigde streken in Noord- en Oost-Azië en in Europa (niet in het zuiden). Ingeburgerd in Noord-Amerika.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Wilde bertram
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
