Algemeen
In Nederland kennen we twee Postelein soorten, namelijk de Roze winterpostelein (Claytonia sibirica) en de (Witte) winterpostelein Claytonia perfoliata. Deze laatste komt uit noord-Amerika. Daar werd hij gegeten door Indianen en Goudzoekers. Deze groente was rijk aan vitamine C en bleek later uiteraard een prima middel tegen scheurbuik. Hierdoor werd deze plant ook in Europa (in de negentiende eeuw) bekend en massaal geteeld. Nu niet meer maar (Witte) winterpostelein komt algemeen in het wild voor in Nederland. Roze winterpostelein heeft ongeveer dezelfde weg afgelegd (de plant komt ook uit Amerika). Niet om zijn eetbaarheid maar gewoon omdat het een mooie tuinplant was/is. Halverwege de twintigste eeuw verspreidde deze plant zich over heel Europa. Beide planten zijn de enige Postelein (Claytonia) soorten die in het wild voor komen in Nederland. Winterpostelein is een heel andere soort als de Postelein (Portulaca oleracea) die veel mensen kennen als de spinazie-achtige groente. Dit word uitgelegd bij de paragraaf Plant in het nieuws. Roze winterpostelein bloeit vanaf April tot en met Juni.
Verklaring Nederlandse naam
Soms word deze plant ook wel witte winterpostelein genoemd. Dus als tegenhanger van die andere postelein-soort, Roze winterpostelein (Claytonia sibirica). Natuurlijk vanwege de bloemkleur.
Met het woord "winter" wordt bedoeld dat het plantje winterhard is (het overleeft de winter zonder extra warmte e.d.).
Op de site van het online etmologisch woordenboek, etymologie.nl, staat 'Het woord is ontleend aan Oudfrans porcelaine 'postelein' (14e eeuw), dat ontleend is aan Italiaans porcellana 'groente' (1310), via vulgair Latijn *porcillana ontwikkeld uit klassiek Latijn porcil(l)āca, een nevenvorm bij Plinius de Oudere van portulāca 'groente'. Deze nevenvorm is misschien ontstaan door volksetymologische invloed van porcus 'varken', omdat varkens de groente graag zouden eten'.
Een andere verklaring is dat Postelein komt van het Romeinse Portulaca. Portulaca is Latijn en betekent "hekje/poortje". De zaden van deze plant bevinden zich na de bloei keurig in een doosje dat op 1/2 van de lengte geopend kan worden. Door dit 'poortje kunnen de zaden na rijping vrij komen
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring
Namen in andere talen
- Frysk: Winterposlein
- English: Springbeauty
- Français: Claytonie perfoliée
- Deutsch: Tellerkraut
- Espanõl: ?
- Italiano: Lattuga dei minatori
- Svenska: Vinterportlak
- Norsk: Vinterportulakk
- Dansk: Spiselig Vinterportulak
Verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Springbeauty. Dit betekent natuurlijk "lente schoonheid'. Maar waarom juist deze, niet overbekende lentebloeier, zijn naam heeft aan te danken is mij onbekend.
Voor de verspreiding van Winterpostelein in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Claytonie perfoliée. Dit is de Franse benaming voor de totale wetenschappelijke naam.
De Duitse naam is Tellerkraut. Dit betekent "schotelkruid". Een prachtige naam voor een plant wiens bloemen op een 'schoteltje' worden gepresenteerd.
Voor de verspreiding van Winterpostelein in Duitsland zie deze kaart.
De Spaanse naam is mij onbekend.
De Italiaanse naam is Lattuga dei minatori. Dit betekent "sla van de mijnwerkers". Ik neem aan dat dit te maken heeft met het feit dat deze plant eetbaar is en veel vitamine C bevat wat een goede aanvulling was op het mijnwerkersdieet.
De Zweedse, Noorse en Deense naam is min of meer gelijk, Vinterportlak/Vinterportulakk/Spiselig Vinterportulak. Dit betekent "winterpostelein/winterpostelein/eetbare winterpostelein". De Scandinavische benaming voor de totale Nederlandse naam.
Voor de verspreiding van Winterpostelein in Zweden zie deze kaart.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Licht beschaduwde, open plaatsen op droge, matig voedselrijke tot voedselrijke, meestal stikstofrijke, humusrijke, al of niet kalkrijke zandgrond.
Groeiplaats
Bossen (parkbossen), struwelen (zomen), onder laanbomen, kwekerijen, begraafplaatsen, plantsoenen, tuinen en zeeduinen (struwelen en duinbossen).
Verspreiding
Nederland
Algemeen in de duinen en plaatselijk vrij algemeen in het oosten en midden van het land. Elders zeldzaam.
Vlaanderen
Algemeen in de duinen. Elders zeldzamer. De soort breidt zich uit in het binnenland.
Wallonië
Zeldzaam tot zeer zeldzaam.
Wereld
Oorspronkelijk uit het westen van Noord-Amerika. Ingeburgerd in andere delen van Amerika, in Australië en in Europa. Het meest in Noordwest-Europa.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Winterpostelein
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
Planten in het nieuws
Een wat langer verhaal over deze plant.
