Wit vetkruid (Sedum album)

Wit vetkruid is inheems (hij kwam hier altijd al voor) en van origine best wel zeldzaam. Maar omdat de plant een gewilde rotstuinplant is komt hij steeds vaker voor. Ook wordt de plant erg veel toegepast op "groene" daken. En aangezien Wit vetkruid en veel andere Sedumsoorten geen hoge eisen stellen aan de grondsoort verwildert de plant snel. Dus de waarneming tussen een verwilderde of aangeplante en een echt wilde plant is moeilijk. Wit vetkruid bloeit in Juni en Juli.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens 5 soorten Vetkruiden (Sedum) in het wild voor in Nederland:

• Hemelsleutel (Hylotelephium/Sedum telephium subsp. telephium) - Algemeen
• Muurpeper (Sedum acre) - Algemeen
• Wit vetkruid (Sedum album) - Algemeen/ingezaaid
• Tripmadam (Sedum reflexum/rupestre) - Vrij zeldzaam/ingezaaid
• Zacht vetkruid (Sedum sexangulare) - Vrij zeldzaam/verwilderd

Het grappige is dat Wit vetkruid pas echt wit is als deze bloeit. Daar voor vormt de plant een zode met een rode gloed. De stengels zijn namelijk rood.

De naam vetkruid komt doordat de stengel maar zeker de stengelbladeren rolrond en vettig lijken van het vastgehouden vocht dat de plant de mogelijkheid geeft te overleven op best wel droge plekken.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

• Frysk:  Wyt himellof
• English: White Stonecrop
• Français: Orpin blanc
• Deutsch: Weiße Fetthenne
• Espanõl: Uva de gato
• Italiano: Borracina bianca
• Svenska: Vit fetknopp
• Norsk: Kvitbergknapp
• Dansk: Hvid Stenurt

De Engelse naam is White Stonecrop Wit wordt bij de verklaring van de Nederlandse naam. Stonecrops (Vetkruiden) zijn in staat om op min of meer kale stenen ondergronden te groeien. Door de dikke bladeren van de plant kunnen ze prima water vasthouden om zo aan genoeg voedingsstoffen te komen. De huidmondjes in de bladeren zijn zoals bij veel vetkruiden alleen 's nachts geopend om gedurende de hete en droge dag verlies van vocht te minimaliseren.

De Franse naam is Orpin blanc Orpin is afgeleid van Orpiment of Auripigmentum. Aurus (Latijn) betekent "goud" en Pigmentum (Latijn) betekent "kleurstof", vanwege de gouden glans van het mineraal arseen sulfide. Als gele verfstof was het ook bekend onder de naam Operment. Meestal is een Sedum geel van kleur vandaar deze naam (blanc=wit).

De Duitse naam is Weiße Fetthenne. Dit betekent letterlijk "witte vetkip". Die vette kip is een (voor sommige ondankbare/vreemde) algemene naam voor het geslacht Sedum. Het vette is een vergelijking met de vlezige plant. Sedums zijn succulenten. Dat wil zeggen dat zij water in hun bladeren kunnen opslaan. De naam vóór het woord Fetthenne geeft aan om welke soort Sedum het gaat. De Hemelsleutel (Hylotelephium telephium subsp. telephium) heet bijv. purpur-Fetthenne.  Vaak heten de planten uit dit geslacht ook Mauerpfeffer. Dit betekent "muurpeper. Dit word uitgelegd in de paragraaf Verklaring Nederlandse naam bij Muurpeper (Sedum acre)

De Spaanse naam is Uva de gato. De exacte betekenis van dit woord is mij onbekend want als je op internet dit woord vertaald krijg je als resultaat "kattendruiven"?? Het woord Uva is nog wel te verklaren. De dikke stengelbladeren zijn te vergelijken met sappige druiven.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Borracina bianca. Wat Borracina betekent is mij onbekend. Als je Borracina in Google opzoekt vind je vaak dat Borracina "muurpeper" betekent. Eigenlijk klopt dit wel want Wit vetkruid behoort tot dezelfde familie. Muurpeper (Sedum acre) heet bijv. Borracina acre. Acre betekent "scherp vetkruid".

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse en Noorse naam is min of meer gelijk, Vit fetknopp/Kvitbergknapp. In Zweden en Noorwegen heten bijna alle leden van het Sedum-geslacht (vetkruiden) Fetknapp (Zweden) of Bergknap (Noorwegen). Fetknapp betekent "vetknop". Hiermee wordt de dikke "vette" bloemknop bedoeld, voordat deze gaat bloeien.  Berg betekent natuurlijk "berg". Hiermee word de stenen ondergrond bedoeld wat de voorkeurs plaats van groeien is van de plant. Voor het woord Fetknapp/Bergknap staat een woord dat aangeeft om welke Sedum-soort het gaat. In dit geval Vit/Kvit dat "wit" betekent vanwege de witte kleur bloemen dat opvallend is want meestal heeft een Sedum-soort gele bloemen. 

De Deense naam is Hvid Stenurt. Hvit betekent "wit". Sten betekent "steen" en Ört/eurt/urt is de Scandinavische term voor "kruid", dus "wit steenkruid".

Ecologie

Bodem
Zonnige, warme, open plaatsen (pionier) op droge, voedselarme, al of niet kalkhoudende, meestal stenige grond (omgewerkte zandgrond, mergel en stenige plaatsen).

Groeiplaats
Grasland (kalkgrasland en gazons), bermen (o.a. langs autowegen), dijken, kalkhellingen, langs spoorwegen (spoorwegterreinen), waterkanten (op stenen beschoeiingen langs rivieroevers, o.a. langs de Maas), ruderale plaatsen, oude muren, puinhellingen, rotsrichels, steenglooiingen, spleten van basaltglooiingen, zeeduinen (omgewerkte grond en mosduinvegetaties nabij bebouwing) en begraafplaatsen.

Verspreiding

Nederland
Vrij zeldzaam in het rivierengebied en in stedelijke omgeving en zeldzaam in Zuid-Limburg. Elders vaak verwilderd.

Vlaanderen
Vrij algemeen in het Maasgebied en aan de Westkust. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam en meestal alleen verwilderd.

Wallonië
Algemeen ten zuiden van de lijn Samber en Maas (Maasdistrict). Elders zeldzamer.

Wereld
In Zuidwest-Azië, Noord-Afrika en Zuid- en Midden-Europa. Noordelijk tot in Zuid-Scandinavië.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten