Nymphaea alba (Witte waterlelie)

De Witte waterlelie is een zeer grote bloem voor Nederlandse begrippen. Het is zelfs de grootste die we hebben met een doorsnee van ongeveer 20 cm. Meestal komt hij voor samen met Gele plomp (Nuphar luttea) voor. Alleen moet het water nog minder in beroering zijn wil Witte waterlelie zich echt thuis voelen. Er zijn twee globaal drie soorten waterlelies. De Roze waterlelie (nymphaea marliacea). Onder deze naam worden diverse tuinhybriden samengevat. Natuurlijk deze Witte waterlelie (Nymphaea alba) en de Noordelijke waterlelie (Nymphaea candida). Op de site van Floron staat een handige determinatiesleutel. De plant bloeit vanaf Mei tot en met Augustus.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen dus minstens 3 Waterlelie (Nympaea) soorten in het wild voor in Nederland:

• Roze waterlelie (Nymphaea marliacea) - algemeen/verwilderd
• Witte waterlelie (Nymphaea alba) - algemeen
• Noordelijke waterlelie (Nymphaea candida) - zeldzaam

De officiële wetenschappelijke naam is Nymphaea alba L.

Nymphaea komt van Nymphae (Latijn) en betekent "nimf/halfgodin van de rivieren", wat aangeeft hoe mooi deze plant is en natuurlijk waar deze voor komt.

Alba komt van Albus (latijn) en betekent "wit", de kleur van deze plant (er bestaat ook een rode (kweek) variant.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Nymphaea alba in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Swanneblom
• English: White Water Lily
• Français: Nénuphar blanc
• Deutsch: Weiße Seerose
• Espanõl: Nenúfar blanco
• Italiano: Ninfea comune
• Svenska: Vit näckros
• Norsk: Hvit nøkkerose
• Dansk: Hvid Åkande

De Engelse naam is White Water Lily. Dit is de Engelse vertaling van de Nederlandse naam.

De Franse naam is Nénuphar blanc. Nénuphar komt van het Egyptisch/Arabisch en is een dialect. Het betekent een waterplant die bekend staat als de White Lotus (Nymphaea lotus). Na een paar jaar is dit "Nénufar" of "Nénuphar" geworden. Blanc betekent natuurlijk "wit", de kleur van de bloem.

De Duitse naam is Weiße Seerose. Dit betekent "witte meerroos".

De Spaanse naam is Nenúfar blanco. Dit is de Spaanse benaming voor de Franse naam.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is ninfea comune. Dit is de Italiaanse benaming voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam en het woord Comune dat "algemeen" betekent.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse , Noorse en Deense naam is nagenoeg gelijk, Sydnäckros/Kvit Nykkerose/Hvid nøkkerose. Het Zweedse Syd betekend 'zuid" wat het onderscheid maakt met de Nordnäckros (de Noordelijke waterlely). Kvit/Hvid betekent "wit", natuurlijk de kleur van de bloem. Een verklaring voor het woord Näck/Nykk/Nøkk is te vinden op deze site. De Deense, Noorse en Deense naam komt van Näcken, Näkki en Nøkk en verwijst naar "nix": een kwaadaardige watergeest die volgens de Noord-Europese folklore woonde in beken en meren. Deze zocht naar mensen om hen te verleiden met betoverd vioolspel en dit eiste menselijke offers.

De Zweedse naam voor de Noordelijke waterlelie is Nordnäckros

Voor de verspreiding van Nymphaea alba in Zweden zie deze kaart.

Voor de verspreiding van Nymphaea candida in Zweden zie deze kaart.

Ecologie

Bodem
Witte waterlelie: Zonnige plaatsen in niet te ondiep tot vrij diep, stilstaand, zelden zwak stromend, helder, matig voedselarm tot voedselrijk, zwak zuur water met een modderbodem. Zwak zoutverdragend (vrijwel alle grondsoorten behalve zeeklei). Noordelijke waterlelie: Zonnige plaatsen in matig voedselarrm tot matig voedselrijk, neutraal tot zwak zuur, stilstaand of zwak stromend water, zonder dikke modderlaag.

Groeiplaats
Witte waterlelie: Water (meren, vijvers, kanalen, diepe sloten, langzaam stromende beken en rivieren, heidevennen, luwe hoeken van grote plassen, kleine plassen, petgaten, oude rivierarmen en zand- en leemwinningsplassen). Noordelijke waterlelie: Meren, vijvers, langzaam stromende rivieren, afgesneden rivierarmen, veensloten en vaarten.

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen in laagveengebieden, in het rivierengebied en in het noordoosten. Eders vrij zeldzaam en zeer zeldzaam in Zuid-Limburg. Zeldzaam tot zeer zeldzaam in het noordoosten en in een klein gebied in Midden-Nederland.

Vlaanderen
Witte waterlelie: Vrij algemeen in de Kempen. Elders zeldzaam. Zeer zeldzaam of ontbrekend in de Leemstreek en het kustgebied. Noordelijke waterlelie: Zeer zeldzaam in de Kempen.

Wallonië
Zeldzaam tot zeer zeldzaam.

Wereld
Witte waterlelie: In bijna heel Europa en op enkele verspreide plaatsen in Zuidwest-Azië en Noordwest-Afrika. Noordelijke waterlelie: Van Midden-Siberië tot in Noord- en Midden-Europa. Zuidwestelijk tot in België.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten