Algemeen
Heelblaadjes (ja echt je schrijft het in meerfout!) komt voor met een Biotoopvoorkeur: storingsmilieus. Dat betekent niet meer dan "waar in de grond is gerommeld". Dat is meestal langs de slootkant waar bijv. de beschoeiing is vernieuwd. Toch heeft de plant meer eisen want in heel noordoost-Nederland komt de plant nauwelijks voor. Aan de gele stippen op het Floron verspreidingskaartje te zien wordt deze plant nog wel eens ingezaaid. Samen met het vrij zeldzame Klein vlooienkruid (Pulicaria vulgaris) is de enige Pulicaria soort die in het wild voor komt in Nederland. Als hij te zien is dan is dat in Juli tot en met September.
Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.
Verklaring Wetenschappelijke naam
De officiële wetenschappelijke naam is Pulicaria dysenterica (L.) Bernh.
Pulicaria komt van Pulex (Latijn) en betekent "vlo". Dit verwijst naar het gebruik van deze plant als huismiddel tegen vlooien.
Dit plantje werd vroeger gebruikt werd ter bestrijding van dysenterie. Jan van Dingenen heeft dit verder uitgezocht en heeft daar een interessant artikel over geschreven. Heelblaadjes werden niet direct gebruikt tegen dysenterie maar tegen het insect, de kleerluis, die deze ziekte overbrengt. Dus de naam vlooienkruid is ook zo gek niet.
Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit (L.) Bernh.
L. staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij de plant als eerste als Inula dysenterica in de publicatie Species Plantarum.
Bernh. staat voor Johann Jakob Bernhardi (1 September 1774 – 13 May 1850). Hij was een Duitse arts en botanicus. In 1800 herschreef hij de soort als Pulicaria dysenterica in de publicatie Systematisches Verzeichnis der Pflanzen.
Meer
Zie ook de Nederlandse verklaring.
Namen in andere talen
- Frysk: Wûnbledsje
- English: Common fleabane
- Français: Pulicaire dysentérique
- Deutsch: Großes Flohkraut
- Espanõl: ?
- Italiano: Incensaria comune
- Svenska: Strand-loppört
- Norsk: Strand-loppeurt
- Dansk: Strand-Loppeurt
verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Common fleabane: Dit betekent "gewone vlooien verderf/vergif". Het woord gewoon is zo om onderscheid te maken omdat er meer planten in Engeland deze naam hebben gekregen. Namelijk Vlooienverderf. Men verbrandde vroeger deze plant en de rook verdreef dan vlooien en andere insecten. Bijvoorbeeld Klein vlooienkruid (Pulicaria vulgaris) heet ook zo.
Voor de verspreiding van Heelblaadjes in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Pulicaire dysentérique. Dit is de volledige wetenschappelijke naam.
De Duitse naam is Großes Flohkraut. Dit betekent "groot vlooienkruid". Het woord Groot is simpel ui te leggen. Er bestaat ook een Klein vlooienkruid (Pulicaria vulgaris). Vlooienkruid is trouwens een vertaling van het eerste deel van de wetenschappelijke naam.
De Spaanse naam is mij onbekend. Er zijn zoveel varianten dat ik de meest gebruikte naam niet ken.
In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Italiaanse naam is Incensaria comune. Incensaria betekent "wierook". De verklaring voor dit woord is hetzelfde als de Engelse naam. De plant werd vroeger verbrand. De (wier)rook verdreef dan de vlooien e.d. Commune betekent "gewoon". Dit is ter onderscheid. Ook Italië kent meer soorten Pulicaria.
Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Zweedse, Noorse en Deense zijn min of meer gelijk, Strand-loppeurt/ört. Het woord Strand wil niet zeggen dat deze plant alleen op het strand voor komt. Sterker nog Heelblaadjes verdraagt geen zoute bodem, wel brakke. Het woord Strand wil alleen zeggen dat de plant graag op vochtige bodem groeit. Lopp betekent "vlo" en Ört/eurt/urt is de Scandinavische term voor "kruid".
Voor de verspreiding van Heelblaadjes in Zweden zie deze kaart.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige tot soms licht beschaduwde plaatsen op vochtige tot vaak natte, matig voedselrijke, matig stikstofrijke, humushoudende, kalkhoudende en/of brakke grond (duinzand, leem, löss en klei). Ook op licht brakke grond. Vaak op verstoorde grond.
Groeiplaats
Zeeduinen (duinvalleien), bermen, dijken, waterkanten (kanalen, rivieren, beken, greppels en sloten), grasland, langs spoorwegen, moerassen (ruige rietmoerasjes), afgravingen (leem- en kleigroeven) en in ruigten tussen laag struweel.
Verspreiding
Nederland
Algemeen in Zeeland, vrij algemeen in de duinen, Zuid-Limburg, het rivierengebied, langs de Dommel en langs het IJsselmeer en vrij zeldzaam in het Waddengebied. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.
Vlaanderen
Algemeen, maar veel zeldzamer in de Kempen.
Wallonië
Vrij algemeen in Brabant en vrij zeldzaam in het Maasgebied en de zuidelijke Ardennen. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.
Wereld
Zuidwest-Azië en West-, Midden- en Zuid-Europa.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Pulicaria dysenterica
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
