Sedum acre (Muurpeper)

Muurpeper is een echte vetplant die helemaal is aangepast aan de droge en zonnige groeiplaats. De groene blaadjes zijn dik en sappig en het bladoppervlak is van een waslaagje voorzien. De plant heeft een zeer zuinige vochthuishouding, de huidmondjes blijven overdag gesloten, om de verdamping te beperken. Muurpeper verdraagt tamelijk veel zout en groeit in de duinen maar ook goed langs vaak gepekelde wegen. Het wordt veel in tuinen toegepast, maar ook in de beplanting van vegetatiedaken. Muurpeper bloeit in Juni en Juli.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens 5 soorten Vetkruiden (Sedum) in het wild voor in Nederland:

• Hemelsleutel (Hylotelephium/Sedum telephium subsp. telephium) - Algemeen
• Muurpeper (Sedum acre) - Algemeen
• Wit vetkruid (Sedum album) - Algemeen/ingezaaid
• Tripmadam (Sedum reflexum/rupestre) - Vrij zeldzaam/ingezaaid
• Zacht vetkruid (Sedum sexangulare) - Vrij zeldzaam/verwilderd

De officiële wetenschappelijke naam is Sedum acre L.

Er zijn twee verklaringen voor het woord Sedum:

1. De naam Sedum komt van Sedare (Latijn) en betekent "afhouden/afvoeren". Dit omdat vroeger het bijgeloof was dat de plant donder en bliksen kon afweren (afhouden/afvoeren).
2. De naam Sedum komt van Sedeo (Latijn) en betekent "zitten". Dit omdat de plant schijnbaar zonder enig verband op rotsen/daken groeit.

Acre (Latijn) en betekent "scherp". De smaak van dit plantje is peperachtig/scherp.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Sedum acre in de publicatie Species Plantarum.

• Frysk: Oerfloed
• English: Common stonecrop
• Français: Orpin âcre
• Deutsch: Scharfer Mauerpfeffer
• Espanõl: ?
• Italiano:  Borracina acre
• Svenska: Gul fetknopp
• Norsk: Bitterbergknapp
• Dansk: Bidende Stenurt

De Engelse naam is Biting stonecrop. Dit betekent letterlijk "bijtende steengewas". Het Biting komt natuurlijk van de scherpe smaak. Zoals bij de Nederlandse verklaring staat werd Muurpeper vroeger gebruikt als peper. Stonecrops (Vetkruiden) zijn in staat om op min of meer kale stenen ondergronden te groeien.  Door de dikke bladeren van de plant kunnen ze prima water vasthouden om zo aan genoeg voedingsstoffen te komen. De huidmondjes in de bladeren zijn zoals bij veel vetkruiden alleen 's nachts geopend om gedurende de hete en droge dag verlies van vocht te minimaliseren.

Voor de verspreiding van Muurpeper in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Orpin âcre.  Orpin is afgeleid van Orpiment of Auripigmentum. Aurus (Latijn) betekent "goud" en Pigmentum (Latijn) betekent "kleurstof", vanwege de gouden glans van het mineraal arseen sulfide. Als gele verfstof was het ook bekend onder de naam Operment. Meestal is een Sedum geel van kleur vandaar deze (algemene) naam. Acre is het tweede deel van de wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is. Dit betekent letterlijk "scherpe muurpeper". Dit scherpe slaat op de puntige kroonbladeren. Het woord Muurpeper wordt bij de Nederlandse naam uitgelegd. Veel planten uit het geslacht Sedum heten ook Fetthenne. Dit betekent letterlijk "vetkip". Die vette kip is een (voor sommige ondankbare/vreemde) algemene naam voor het geslacht Sedum. Het vette is een vergelijking met de vlezige plant. Sedums zijn succulenten. Dat wil zeggen dat zij water in hun bladeren kunnen opslaan. De naam vóór het woord Fetthenne geeft aan om welke soort Sedum het gaat. De Hemelsleutel (Hylotelephium telephium subsp. telephium) heet bijv. purpur-Fetthenne. 

De Spaanse naam is mij onbekend. Het aantal varianten is zo groot dat de meest gebruikte naam niet ken.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Borracina acre. De vertaling voor Borracina is mij nog onbekend. Acre is de Italiaanse benaming voor het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse en Noorse naam is nagenoeg gelijk, Gul fetknopp/Bitterbergknapp. In Zweden en Noorwegen heten bijna alle leden van het Sedum-geslacht (vetkruiden) Fetknopp (Zweden) of Bergknapp (Noorwegen). Fetknopp/knapp betekent "vetknop". Hiermee wordt de dikke "vette" bloemknop bedoeld, voordat deze gaat bloeien.  Berg betekent natuurlijk "berg". Hiermee word de stenen ondergrond bedoeld wat de voorkeurs plaats van groeien is van de plant. Voor het woord Fetknapp/Bergknap staat een woord dat aangeeft om welke Sedum-soort het gaat. In dit geval Gul en Bitter dat "geel" en "bitter" betekent. Geel slaat op de kleur van de bloemen. Alhoewel dit waarschijnlijk ter onderscheid is want op een enkele soort na (bijv. Wit vetkruid (Sedum album)) zijn de bloemen geel. Bitter slaat op het feit dat Muurpeper naast scherp ook bitter smaakt.

Voor de verspreiding van Muurpeper in Zweden zie deze kaart.

De Deense naam is Bidende Stenurt. Biddende betekent "bijtende/scherpe". Sten betekent "steen" en Ört/eurt/urt is de Scandinavische term voor "kruid", dus "scherp steenkruid".

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen (pionier) op droge, voedselarme tot matig voedselrijke, meestal kalkrijke zandgrond en stenige plaatsen. De plant verdraagt enig zout.

Groeiplaats
Zeeduinen (mosduinvegetaties), wegranden, grasland (open plekjes in droog, neutraal grasland), rivierduinen, zandige plantsoenen, rolsteenstranden, grindbanken langs de Maas, hellingen, steenglooiingen van dijken en viaducten, langs spoorwegen (spoorwegterreinen en spoordijken), begraafplaatsen, opgespoten grond, fabrieksterreinen, platte daken, muren (muurtjes) en rotsachtige plaatsen.

Verspreiding

Nederland
Algemeen. Het meest in de duinen en langs de rivieren.

Vlaanderen
Algemeen in het kustgebied. Elders vrij algemeen.

Wallonië
Vrij algemeen tot vrij zeldzaam.

Wereld
In Europa, Klein-Azië en Noordwest-Afrika. Ingevoerd in Noord-Amerika en Nieuw-Zeeland.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Stoepplantje van de week

Zie ook de Nederlandse verklaring.

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten