Tussilago farfara (Klein hoefblad)

Er zijn niet veel planten die eerst de bloem vormen en pas later het blad. De plant behoort tot de naaktbloeiers, de bladeren verschijnen pas na de bloei. Naast Groot hoefblad (Petasites hybriden) is Klein hoefblad één van de weinige die dit doen. Ook bij bijv. Herfsttijloos (Colchicum autumnale) is dit ook het geval. Alleen bij deze plant vormen zich in het voorjaar de bladeren en in het najaar bloeit hij pas. Deze plant is trouwens niet dezelfde soort als Klein hoefblad. Ondanks de naam is ook Groot- en Japans hoefblad niet van hetzelfde geslacht. Beide zijn wel Composietenfamilie (Compositae of Asteraceae: beide botanische namen zijn toegestaan) en echte Stinsenplanten.  Een mooi verhaal over o.a. de verspreiding van deze plant staat in dit Facebookbericht van Natuurwacht Bommelerwaard Klein hoefbad is de enige Tussilagosoort die in het wild voor komt in Nederland. Als het Klein hoefblad bloeit (Februari, Maart en April) wordt het snel warmer. Zelfs in een extreem zachte winter (2015/2016} komt deze  plant niet eerder boven de grond.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

De officiële wetenschappelijke naam is Tussilago farfara L.

Tussilago komt van Tussis (Latijn) en betekent "hoesten", en van Agare (Latijn) wat "verdrijven" betekent. Deze plant werd/wordt gebruikt om hoest te verminderen (verdrijven)

Farfara komt van Far (Latijn) en betekent "meel", en van Fra of Ferre (Latijn) en betekent "dragen". De op hoeven (waarschijnlijk paardenhoeven) gelijkende bladeren zien er aan de onderkant uit alsof ze met meel bestoven zijn.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Tussilago farfara in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Lyts hoefblêd
• English: Coltsfoot
• Français: Pas-d'âne
• Deutsch: Huflattich
• Espanõl: Tusilago
• Italiano: Tossilaggine comune
• Svenska: Hästhov, Tussilago
• Norsk: Hestehov
• Dansk: Følfod

De Engelse naam is Coltsfoot: Dit betekent letterlijk "veulen poot". Dit om aan te geven dat dit het Klein Hoefblad is en niet het Grote. Maar het is eigenlijk de vertaling van het tweede deel van de Nederlandse naam, dus "hoefblad".

Voor de verspreiding van Klein hoefblad in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Pas-d'âne. Dit betekent "stap van een ezel". Door het iets afwijkende blad (qua vorm) van het Groot hoefblad vindt men in Frankrijk dat dit blad lijkt op dat van een ezel.

De Duitse naam is Huflattich. Dit betekent "hoefsla". Hoef dus weer naar de vorm van het blad van de plant.  De naam Lattich (sla) gaat terug naar het Latijnse Lapaticum. Hiermee werd een aantal grootbladige planten bedoeld. De naam is dus via Laptica en Lattica verbasterd tot Lattich.andelte.

De Spaanse naam is Tusilago. Dit is de Spaanse benaming voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Tossilaggine comune. Dit is de Italiaanse benaming voor de eerste wetenschappelijke naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse en de Noorse naam is min of meer gelijk, Hestehov/Hästhov. Dit betekent "paardenhoef".

Voor de verspreiding van Klein hoefblad in Zweden zie deze kaart.

De Deense naam is Følfod. Dit betekent "veulenvoet". Dit om aan te geven dat dit het Klein Hoefblad is en niet het Grote. Net als bij de Engelse naam.

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen (pionier) op vochtige, voedselrijke, omgewerkte, zwak zure tot vaak kalkhoudende grond (zand, leem, lichte klei, mergel en stenige grond).

Groeiplaats
Dijken, nieuwe of omgewerkte bermen, ruigten (voedselrijke ruigten), akkers, zeeduinen, kwelplekken, puin, afgravingen (o.a. steengroeven), braakliggende grond, plantsoenen, gronddepots, bossen (langs boswegen), bosranden, heggen, langs spoorwegen (spoordijken) en waterkanten (rivierstrandjes).

Verspreiding

Nederland
Algemeen.

Vlaanderen
Algemeen. Het meest in stedelijke gebieden.

Wallonië
Algemeen.

Wereld
Het grootste deel van Europa, West- en Midden-Azië en  Noordwest-Afrika. Ingeburgerd in oostelijk Noord-Amerika.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Natuur op de stoep

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten