Wateraardbei (Comarum palustre /Potentilla palustris)

Wateraardbei behoorde vroeger tot dezelfde familie behoort als de Ganzeriken (Potentilla's) . Dat kon je ook wel zien. Niet alleen de bladeren lijken sterk op die van een Ganzerik, alleen dan wel sterk vergroot. Ook die, overigens niet eetbare, aardbei komt overeen met een Potentilla namelijk de Schijnaardbei (Potentilla indica). Deze plant ontwikkeld zich precies het zelfde. Eerst ontvouwt zich een bloem daarna de vrucht/aardbei, die overigens ook niet eetbaar is. Tegenwoordig behoort deze Wateraardbei tot een ander geslacht, het Comarumgeslacht. Het is tevens de enige Comarum-soort die in het wild voor komt in Nederland. Wateraardbei bloeit in Juni en Juli.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens 13 soorten Ganzerik (Potentilla) in het wild voor in Nederland:

• Aardbeiganzerik (Potentilla sterilis) - zeldzaam
• Kruipganzerik (Potentilla anglica) - algemeen
• Liggende ganzerik (Potentilla supina) - vrij zeldzaam
• Middelste ganzerik (Potentilla intermedia) - vrij zeldzaam
• Noorse ganzerik (Potentilla norvegica) - vrij zeldzaam
• Rechte ganzerik (Potentilla recta) - vrij zeldzaam
• Schijnaardbei (Potentilla indica) - algemeen
• Tormentil (Potentilla erecta) - algemeen
• Vijfvingerkruid (Potentilla reptans) - algemeen
• Viltganzerik (Potentilla argentea) - algemeen
• Voorjaarsganzerik (Potentilla verna/Potentilla tabernaemontani) - zeldzaam
• Wateraardbei (Comarum palustre /Potentilla palustris) - algemeen
• Zilverschoon (Potentilla anserina) - algemeen

Veel planten hebben bij een deel van de Nederlandse naam de woorden Water/Moeras/Rivier gekregen. Al deze soorten kunnen dan juist daar voorkomen. Eigenlijk word hiermee gezegd dat de betreffende plant een (zeer) natte bodemsamenstelling nodig heeft. De naam dient ook vaak ter onderscheid van andere soorten.

Aardbei vanwege de gelijkenis van de bloem en de vrucht.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring.

• Frysk: Kofjeblom
• English: Marsh Cinquefoil
• Français: Potentille des marais
• Deutsch: Sumpf-Blutauge
• Espanõl: Cincoenrama
• Italiano:  Cinquefoglia delle paludi
• Svenska: Kråkklöver
• Norsk: Myrhatt
• Dansk: Kragefod

De Engelse naam is Marsh Cinquefoil. Dit betekent "moeras vijfblad". Dit geeft precies weer hoe deze plant er uitziet en waar deze groeit (in het moeras/water). Alle leden van de Potentilla familie (Ganzeriken) heten in Engeland Cinquefoil. Alhoewel Vijfvingerkruid soms kruist met andere Ganzeriken en dan een extra kroonblad vormt. Het aantal "vingers" wil soms ook wel eens wisselenen.

Voor de verspreiding van Wateraardbei in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Potentille des marais. Dit is de Franse benaming voor de volledige tweede wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Sumpf-Blutauge. Dit betekent "moeras-bloedoog". Dit heeft alles te maken met de groeiplaats en hoe de bloem er uitziet.

De Spaanse naam is Cincoenrama. Wat dit exact betekent is mij nog onbekend.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse is Cinquefoglio delle paludi. Dit betekent "vijftallig blad van het moeras. Alle Potentilla  soorten, dus ook deze plant, heten in Italië heten Cinquefoglio. Van het moeras spreekt voor zichzelf als je het hebt over een Wateraardbei.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Kråkklöver. Dit betekent "kraaienklaver". Alhoewel ik het nog nergens heb gelezen kan ik mij voorstellen dat de plant met z'n smalle stengelbladeren en bruine bloemen deze naam kreeg. Wateraardbei is absoluut geen lid van de Klaverfamilie (Trifolium). Op de Zweedse Wkipagina staat een leuk verhaal over deze naam: Kraaienklaver heeft verschillende regionale, dialectische en historische namen. In het artikel Speculum botanicum renovatum uit het jaar 1659 van J. Franck wordt het kruid rood vijfvingerig kruid of rode kraaienpootjes genoemd . Carl von Linné spreekt zelf over de namen van de plantensoorten als koud gras, kraaienpootjes en melkzakken in Flora Svecica uit 1745. Elias Frie's werk "Critical Dictionary of Swedish Plant Names" uit 1880 vermeldt de namen hummeltoppur (vrouwelijke bloem van de Hop (Humulus lupulus), koud gras, kraaienpootjes , kraaienklauwen en melkzakjes .

Voor de verspreiding van Wateraardbei in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Myrhatt. Dit betekent "moerashoed". Leuke naam voor bloem met een echte "hoedenrand"!

De Deense naam is Kragefod. Dit betekent "kraaienpoot".

Ecologie

Bodem
Zonnige plaatsen op natte, matig voedselarme tot matig voedselrijke, zwak zure grond en in ondiep water. Vaak op kwelplekken met ijzerrijk grondwater (veen, humeus zand en leem).

Groeiplaats
Waterkanten en water (vennen, veenplassen, spoorsloten en greppels), moerassen (kwelmoerasjes, drijftillen en moerassige ruigten), grasland (hooiland), zeeduinen (duinvalleien en duinmeertjes) en soms bossen (ijl berkenbroekbos).

Verspreiding

Nederland
Plaatselijk vrij algemeen in laagveengebieden, in het midden, oosten en noordoosten van het land en op de Waddeneilanden. Zeldzaam in het rivierengebied en zeer zeldzaam in de Holandse duinen, in het noordelijk zeekleigebied en in Flevoland. Niet in Zeeland en Zuid-Limburg.

Vlaanderen
Plaatselijk vrij algemeen in de Kempen. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.

Wallonië
Plaatselijk vrij algemeen in de Ardennen. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.

Wereld
Koude en gematigde streken op het noordelijk halfrond.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten