Bellis perennis (Madeliefje)

Het madeliefje is in Juni 2022 uitgeroepen tot nationale bloem in Nederland. n 2024 is dit plantje vereeuwigd door de botanisch kunstenaar Esmée Winkel. Een afbeelding hiervan is te zie bij de paragraaf foto's. Ook is op de site van Vara's Vroege Vogels het hele verhaal hierover te lezen. Door de eeuwen heen heeft het madeliefje altijd magische en symbolische betekenis gehad. In de Noorse mythologie was het gewijd aan de godin Freya en stond het voor liefde en vruchtbaarheid. Bij de Germanen was hetr madeliefje gewijd aan Ostara, de godin van de lente. De naam van de godin Ostara herkennen we nog in de Engelse en Duitse naam voor het 'christelijke' Pasen: Easter en Ostern. In de christelijke cultuur was het madeliefje gewijd aan Maria, en symboliseerde onvergankelijkheid, eeuwig leven, maar ook tranen. Bij de Romeinen waren het de Madeliefjes die gewijd werden aan de godin van de bloemen Flora, die de sneeuwvlokjes in de lente gezonden door de op haar verliefde Boreas, god van de Noordenwind, omtoverde in Madeliefjes. De Madeliefjes symboliseerden daarmee de lente.

Deze plant, en enkele andere plantensoorten, staat bekend dat hij de eigenschap van Heliotropisme heeft. Dat betekent dat de plant een speciale celstuctuur heeft zodat deze ten alle tijden de bloemhoofdjes richting de zon heeft staan. Over dit fenomeen is heel veel geschreven o.a. op deze pagina. 

Het is de enige Bellis soort die in het wild in Nederland voor komt. Officieel bloeit het Madeliefje in April tot en met September. Maar in de praktijk is het bloemetje het hele jaar te zien.  Het ligt zo plat op de bodem gedrukt, dat afmaaien of afgrazen onmogelijk is. Het steekt dus altijd de kop weer op. In hoog gras groeit het hoger en losser.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

De officiële wetenschappelijke naam is Bellis perennis L.

Bellis is Latijn en is afgeleid van Bellus en betekent "charmant/mooi/leuk. Niet te verwarren met Bellis dat komt van Bellum"oorlog" betekent.

Perennis (Latijn) betekent "overblijvend". Dit omdat het plantje zowat het hele jaar door bloeit door de lange wortelstok.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreefBellis perennis in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Koweblomke
• English: Daisy
• Français: Pâquerette
• Deutsch: Gänseblümchen
• Espanõl: Margarita, Vellorita
• Italiano: Pratolina comune
• Svenska: Tusensköna
• Norsk: Tusenfryd
• Dansk: Tusindfryd

De Engelse naam is Daisy. Deze naam komt van het Engelse Day's eye, refererend aan het feit dat dit bloemetje s'nacht compleet sluit en overdag als een oog weer opent.

Voor de verspreiding van het Bellis perennis in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Pâquerette. Dit betekent "paasbloem. Het is een van de vele bloemen die rond dit tijdstip bloeit. Het Madeliefje viel kennelijk op. Misschien wel omdat deze plantjes veelvuldig voor komen op grasvelden.

De Duitse naam is Gänseblümchen. Dit betekent "ganzenbloemetje".Waarschijnlijk bloeide dit plantje vaak op ganzenweide. De naam komt al uit 1600 na Chr.

De Zweedse naam is Tusensköna. Tusen betekent "duizend". Aanvankelijk werd dit woord eerst gebruikt bij soorten die letterlijk zo heette, zoals bijv. Duizendblad (Achillea milefolium), dit gebeurde al in de 17e eeuw. Maar later kreeg het meer een figuurlijke betekenis. Sköna betekent letterlijk "onderscheid" maar ook "schoonheid". Het is dus een Zweeds zelfstandig naamwoord dat is afgeleid van het eerste deel van de wetenschappelijke  naam. Dit is al bekend sinds de 18e eeuw (EG Liljeblad 1798).

Voor de verspreiding van Bellis perennis in Zweden zie deze kaart.

De Noorse en Deense naam zijn nagenoeg gelijk  Tusenfryd/Tusindfryd. Letterlijk betekent dit "duizend maal vreugde. Het woord Vreugde wordt nergens uitgelegd. Maar volgens eigen interpretatie slaat de vreugde op het begin van de lente.

Ecologie

Bodem
Zonnige, zelden licht beschaduwde plaatsen op vochtige, matig voedselrijke tot voedselrijke, betreden, beweide of vaak gemaaide, min of meer verdichte, vaak bemeste grond (alle grondsoorten).

Groeiplaats
Grasland (weiland, gazons en regelmatig betreden en begraasde grasvelden), bermen, dijken, plantsoenen, tussen straatstenen, uiterwaarden en zeeduinen (duinvalleien).

Verspreiding

Nederland
Algemeen.

Vlaanderen
Zeer algemeen.

Wallonië
Zeer algemeen.

Wereld
In Europa, behalve in het noordoosten. Ook in Zuidwest-Azië. Ingeburgerd in delen van Noord- en Zuid-Amerika, Zuidoost-Azië en Nieuw-Zeeland.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Stoepplantje van de week

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten