Carduus crispus (Kruldistel)

Dit is samen met de Akkerdistel (Cirsium arvense) een van de meest algemene distel-soorten in Nederland. Kruldistel bloeit in Juli tot en met September.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minsten 3 Carduus-soorten in het wild voor in Nederland:

• Knikkende distel (Carduus nutans) - algemeen
• Kruldistel (Carduus crispus) - algemeen
• Langstekelige distel (Carduus acanthoides) - zeer zeldzaam
• Tengere distel (Carduus tenuiflorus) - zeer zeldzaam

De term Distel is een Ruim begrip. Meestal lezen mensen "een stekelige composiet". Er zijn 5 soorten "Distels":

• Carduus
  • Tengere distel (Carduus tenuiflorus) - zeer zeldzaam
  • Kruldistel (Carduus crispus) - algemeen
  • Knikkende distel (Carduus nutans) - algemeen
  • Langstekelige distel (Carduus acanthoïdes) - zeer zeldzaam
• Carlina
  • Driedistel (Carlina vulgaris) - zeldzaam
• Eryngium
• Blauwe zeedistel (Eryngium maritimum) - zeldzaam
• Kruisdistel (Eryngium campestre) - algemeen
• Vlakke kruisdistel (Eryngium planum) - algemeen
• Melkdistel (Sonchus)
• Akkermelkdistel (Sonchus arvensis) - algemeen
• Gekroesde melkdistel (Sonchus asper) - algemeen
• Gewone melkdistel (Sonchus oleraceus) - algemeen
• Moerasmelkdistel (Sonchus palustris) - algemeen
• Zeemelkdistel (Sonchus arvensis var. maritimus) - vrij zeldzaam
• Vederdistels (Circium)
• Akkerdistel (Cirsium arvense) - algemeen
• Kale jonker (Cirsium palustre) - algemeen
• Moesdistel (Cirsium oleraceum) - zeldzaam
• Spaanse ruiter (Cirsium dissectum) - vrij zeldzaam
• Speerdistel (Cirsium vulgare) - algemeen
• wollige distel (Cirsium eriophorum)  - zeer zeldzaam

De officiële wetenschappelijke naam is Carduus crispus L.

Cardûus (Latijn) betekend "distel" en "kaarden". Deze plant werd vroeger gebruikt (samen met Kaardebol) om wol te kaarden (ontklitten).

Crispus (Latijn) betekent "gekruld/gekroesd", wat betrekking heeft tot de gekrulde stekelige bladeren van de plant.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Carduus crispus in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Krolstikel
• English: Welted Thistle
• Français: Chardon crépu
• Deutsch: Krause Distel
• Espanõl:
• Italiano: Cardo crespo
• Svenska: Krustistel
• Norsk: Krusetistel
• Dansk: Kruset Tidsel
• Suomalainen: Kyläkarhiainen

De Engelse naam is Welted Thistle. Een Weld is een lasnaad. Volgens het Collins Engels woordenboek staat dat een welt is een verhoogd of versterkt naad is aan een kledingstuk.  Deze twee betekenissen leiden tot de gelijkenis met de gekartelde/stekelige rand op de stemgel. Want als er een distel pijnlijk stekelig is dan is het de Kruldistel wel.

Voor de verspreiding van Kruldistel in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Chardon crépu. Chardon is een algemene Franse term voor het geslacht Distels. Met inbegrip van de families Carduus (de eigenlijke Distels), Cynara (Artisjok) en Cirsium (de Circaea) Vele soorten van deze planten behoren tot de familie Asteraceae (Compositae). Chardon komt van Cynara cardunculus (Cardoon). Dit is een soort oerdistel. Linnaeus was de eerste die deze soort beschreef in 1753. Crepu is de Franse benaming voor het tweede deel van de wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Krause Distel. Dit betekent "kruisdistel". Het is de Duitse benaming voor de volledige Nederlandse naam.

De Spaanse naam is Cardo de burro. Dit betekent "ezelsdistel". Waarom is mij onbekend. Kruldistel komt nauwelijks voor in Spanje maar deze naam kwam ik het meest tegen.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Cardo crespo. De Italiaanse naam "Cardo" is vrij algemeen en heeft ongeveer dezelfde status als de naam 'Distel' in het Nederlands. De volgende planten heten in het Italiaans Cardo: Carduus, Carduncellus , Carlina , Centaurea , Cnicus , Cynara , Echinops , Galactites , Jurinea , Onopordum , Scolymus , Silybum , Tyrimnus , alle soorten van de Asteraceae- familie, alle soorten van het geslacht Eryngium, Apiaceae, alle soorten van het geslacht Dipsacus en de familie Dipsacaceae . Crespo betekent "gekroesde". Voor Nederlanders is dit een verwarrende naam want bij ons is deze al vergeven aan de Gekroesde melkdistel (Sonchus asper).  De naam klopt overigens prima want de stengelbladeren zijn inderdaad gegolfd en stekelig. De gekroesde Melkdistel heet in Italië trouwens Grespino spinoso. De verklaring hiervoor is ook verwarrend.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse, Noorse en Deense naam is nagenoeg gelijk, Krustistel/Krusetistel/Kruset Tidsel. Dit betekent ook "kruldistel".

Voor de verspreiding van Kruldistel in Zweden zie deze kaart.

Ecologie

Bodem
Zonnige tot soms licht beschaduwde, open plaatsen op matig droge tot vochtige, voedselrijke, humushoudende en vaak kalkhoudende, omgewerkte grond (van zand tot klei, niet op veen).

Groeiplaats
Bermen, grasland (ruig grasland langs rivieren en kanalen), rivierdijken, langs spoorwegen (spoorbermen), ruigten (humeuze ruigten), bossen (lichte plekken, o.a. in oeverwalbossen langs rivieren en grote beken), bosranden, struwelen, haventerreinen, industrieterreinen, afgravingen (zandgroeven en kleigroeven), stortterreinen, geluidswallen, ruderale plaatsen, plantsoenen en ingedijkte kwelders.

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen, maar vrij zeldzaam tot zeldzaam in Drenthe, Zuidoost-Fryslân, het Waddengebied en Zeeland.

Vlaanderen
Algemeen, maar zeer zeldzaam in de Kempen.

Wallonië
Algemeen, maar zeldzaam in de Ardennen.

Wereld
Gematigde streken in Azië en Europa. Ingeburgerd in Groot-Brittannië, Noord-Amerika en Nieuw-Zeeland.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten