Cerastium fontanum subsp. vulgare (Gewone hoornbloem)

De Hoornbloem kent minstens 7 varianten die ook vaak in dezelfde periode bloeien en 5 ervan zijn ook nog eens algemeen. Het geslacht waartoe de Hoornbloem toe behoort (Cerastium) telt wel 119 soorten. En ze lijken ook nog eens op sommige Muur soorten. Dus zeker bij deze soort is een goede flora onmisbaar. De Gewone hoornbloem bloeit in April tot en met de herfst.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen in Nederland minstens 7 soorten Hoornbloem voor:

• Akkerhoornbloem (Cerastium arvense) - algemeen
• Gewone hoornbloem (Cerastium fontanum subsp. vulgare) - algemeen
• Glanzige hoornbloem (Cerastium fontanum subsp. holosteoide) - zeldzaam
• Cerastium glomeratum (Cerastium glomeratum) - algemeen
• Scheve hoornbloem (Cerastium diffusum) - zeldzaam
• Viltige hoornbloem (Cerastium tomentosum) - algemeen/verwilderd
• Zandhoornbloem (Cerastium semidecandrum) - algemeen)

De officiële wetenschappelijke naam is Cerastium fontanum subsp. vulgare (Hartm.) Greuter & Burdet

Er zijn twee verklaringen voor Cerastium dat komt van :

1. Cerastium komt van Cera (Latijn) en betekent "was/hoorn".
2. Cerastium komt van Kerastes (Grieks) en betekent "gehoornd".

Beide omdat de vruchten van deze plant als een hoorn (licht gekromd) uit de kelk steken. Het werd vervolgens gelatiniseerd tot Cerastium door de Duitse/Engelse botanicus Johann Jacob Dillenius (1684-1747) en vervolgens definitief weer overgenomen en beschreven als Cerastium viscosum door Carl Linnaeus in 1753 in de publicatie Species Plantarum.

Fontanum komt uit het Latijn. Het betekent "fontein" dat verwijst naar de vochtige omgeving waar dit plantje van oorsprong groeit. Maar vandaag de dag kom je Gewone hoornbloem eigenlijk overal tegen.

Vulgare komt van Vulgaris (latijn) en betekent "alledaags". De plant komt/kwam veel voor.

Subsp. is een afkorting van subspecies. Dit is Latijn en betekent letterlijk "onder de soort". Hiermee wordt bedoeld dat het geen losstaande soort is maar een iets afwijkende plant dan zijn/haar originele soort. 

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit (Hartm.) Greuter & Burdet

Hartm. staat voor Carl Johan Hartman (14 april 1790 in Gävle - 28 augustus 1849 in Stockholm ). Hij was een Zweedse arts en botanicus. In 1820 beschreef hij de soort als Cerastium vulgare in de publicatie Handbok i Skandinaviens Flora. Hij herschreef eigenlijk de plant die Johann Christian Gottlob Baumgarten (7 April 1765 – 29 December 1843) al in 1813 beschreef als Cerastium fontanum.

Greuter staat voor Werner Greuter (Genua (Italië), 27 februari 1938) is een Zwitserse botanicus. Hij is o.a. (mede)auteur van meer dan 1700 botanische namen.

Burdet staat voor Hervé Maurice Burdet , geboren in 1939, is een Zwitserse botanicus die carrière maakte aan het Conservatorium en de Botanische Tuin van Genève . Hij en zijn collega Werner Rodolfo Greuter zijn co-auteurs van vele taxa in het wetenschappelijk tijdschrift Willdenowia. In 1982 werd door hun de soort herschreven als Cerastium fontanum subsp. vulgare. Ik heb deze publicatie niet kunnen vinden en heb geen voorbeeldfoto.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Gewoane spoarblom
• English: Common mouse-ear, Big chickweed
• Français: Céraiste commun
• Deutsch:Quellen-Hornkraut
• Espanõl: Oreja de ratón
• Italiano: Peverina fontana
• Svenska: Hönsarv
• Norsk: Vanlig arve
• Dansk: Almindelig Hønsetarm

Er zijn twee Engelse namen:

1. Common mouse-ear: Dit betekent "gewone muizenoor". Het best wel behaarde stengelblad van deze plant lijkt iets op een muizenoor. "Onze" Muizenoor (Hieracium pilosella/Pilosella officinarum) heet in Engeland Mouse-ear hawkweed=muizenoor havikskruid
2. Big chickweed: Dit betekent "groot kuikenkruid". Chickweed is een algemene Engelse term die wordt gebruikt voor kruid dat zowel wilde als kooivogels eten. De zaden de jonge toppen en bladeren. Chickweed wordt eigenlijk gebruikt wordt voor Vogelmuur (Stellaria media). Helaas wordt de Hoornbloem ook zo genoemd. Ter onderscheid heet deze plant dus Big chickweed.

Voor de verspreiding van Cerastium fontanum subsp. vulgare/Cerastium vulgatum in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Céraiste commun: Dit is de Franse benaming voor een variant van de volledige wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Quellen-Hornkraut: Quellen betekent "bron". Dit is een verwijzing dat deze plant een vochtige bodemsamenstelling nodig heeft. Hornkraut is de Duitse benaming voor tweede gedeelte van de  Nederlandse naam.

Voor de verspreiding van Gewone hoornbloem in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is Oreja de ratón. Oreja betekent "oor". De ratón"betekent "van een Muis". Dus volledig "muizenoor". Alleen de Engelse naam is gelijk. Onze" Muizenoor (Hieracium pilosella/Pilosella officinarum) heet in Spanje vellosilla=de harige

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Peverina fontana. De verklaring voor Peverina is mij nog onbekend. Fontana is de Italiaanse benaming voor het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam. Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. De hier genoemde naam kan ook nog varianten hebben.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Hönsarv. Dit betekent "kippen-erfgoed". Het geslacht Cerastium heet in het Zweeds Arven. Dit betekent "erven". Waarom is niet bekend maar het is een algemene Scandinavische term voor Kruid.

Voor de verspreiding van Cerastium fontanum subsp. vulgare/Cerastium vulgatum in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is vanlig arve. Dit betekent "gewoon erfgoed". Deze naam is specifiek bedoeld voor Cerastium vulgare. Arve betekent letterlijk erfgoed maar het is een algemene Scandinavische term voor Kruid.

De Deense naam is Almindelig Hønsetarm. Dit betekent "algemene kippendarm". Hønsetarm betekent "kippendarm". Met algemeen word bedoeld dat deze Cerastium-soort de meest voorkomende is in Denemarken. Hønsetarm is volgens Het Ordbog Over Det Danske Sprog (Hét etymologisch woordenboek in Denemarken) afgeleid van het feit dat de stengel zich door scheuren verdeelt in een buitenste, brozer en een binnenste taaie laag (netzoals bijv. Pitrus=gras). Dit geld dus voor elke plant van het geslacht Cerastium.

Ecologie

Bodem
Zonnige, open tot grazige plaatsen op matig droge tot vochtige, matig voedselrijke tot voedselrijke, vaak humeuze, zwak zure tot kalkhoudende grond (vrijwel alle grondsoorten).

Groeiplaats
Grasland (o.a. grasvelden en vochtig, bemest grasland), bermen, dijken, tuinen, akkers, afgravingen (leemgroeven), bossen (langs boswegen), waterkanten (rivieroevers), zeeduinen (duinvalleien), op de bovenrand van schorren, hellingen, open plantsoenen en tussen straatstenen.

Verspreiding

Nederland
Zeer algemeen.

Vlaanderen
Zeer algemeen.

Wallonië
Algemeen.

Wereld
Alle werelddelen.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten