Chaenorhinum minus (Kleine leeuwenbek)

Kleine leeuwenbek is dus echt klein. Het is echt millimeterwerk om de plant te fotograferen. Maar het is echt wel een heel fraai plantje dat ik trouwens vond als stoepplantje bij het station terwijl Kleine leeuwenbek helemaal niet veel voor komt waar ik woon. De plant is samen met het zeldzame (en ontsnapte tuinplant) het Marjoleinbekje de enige Chaenorhinum-soort die in Nederland in het wild voor komt. Kleine leeuwenbek bloeit Juni tot en met Oktober.

De officiële wetenschappelijke naam is Chaenorhinum minus (L.) Lange

Chaenorhinum  komt van het Griekse Chaino dat " gapen" betekent en het Griekse Rhis dat " snuit" betekent. Dit alles verwijzend naar de open keel van bloemkroon in vergelijking met het Nederlandse Leeuwenbek, bijv. Muurleeuwenbek (Cymbalaria muralis/ Linaria cymbalaria).

Minus komt uit het Latijn) en betekent "klein".

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit (L.) en Lange

L. staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij de soort als Antirrhinum minus in de publicatie Species Plantarum.

Lange staat voor Johan Martin Christian Lange (20 maart 1818 -  3 april 1898) was een Deense botanicus , professor aan de Royal Veterinary en Landbohøjskole. De liefde voor de plantenwereld, die in hem was gewekt in de pastorie van Fyn, werd nog versterkt door het feit dat hij als jonge student werd toegelaten tot het huis van de botanicus Jens Wilken Hornemann (Jens Wilken Hornemann was een Deense botanicus, hoogleraar plantkunde aan de Universiteit van Kopenhagen, directeur van de Botanische Tuin en uitgever van zes delen van Flora Danica met 1.080 platen). in 1856 benoemd tot directeur van de botanische tuin van de universiteit , een functie die hij twintig jaar bekleedde. Zijn botanische publicaties zijn zeer omvangrijk. Hij werd zelf benoemd tot uitgever van het beroemde werk Flora Danica , toen de voormalige uitgever ervan in 1856 stierf, en hij heeft de verdienste dit nationale werk, waaraan in de tijd van 6 jaar is gewerkt, op waardige wijze te hebben voltooid. In 1870 herschreef hij de soort als Chaenorhinum minus in de publicatie Promodus Florae Hispanicae.

Zie ook de Nederlandse verklaring

• Frysk: Lyts liuwebekje
• English: Small toadflax
• Français: Chaenorhinum minus/Petite linaire
• Deutsch: Kleiner Orant/Kleines Leinkraut
• Espanõl: ?
• Italiano: Linaiola littorale
• Svenska: Småsporre
• Norsk: Småtorskemunn
• Dansk: Liden Torskemund

De Engelse naam is Small toadflax. Dit betekent letterlijk "kleine paddevlas". Het woord Paddenflas slaat op het feit dat Kleine leeuwenbek en  Vlasbekje (Linaria vulgaris) uit de zelfde familie komem. Ze heten beide in Engeland Toadflax. De naam Toadflax is weer ontstaan ​​door de gelijkenis van de bloem met kleine padden, waarbij er een overeenkomst tussen de monding van de bloem en de brede mond van een pad. Eigenlijk is de Engelse naam Toadflax synoniem voor de Nederlandse naam Leeuwenbek.

Voor de verspreiding van Kleine leeuwenbek in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Chaenorhinum minus of Petite linaire. De eerste naam is de Franse benaming voor de gehele wetenschappelijke naam. Petite linaire betekent "kleine linaire". Dit is een verwijzing dat Kleine leeuwenbek en Vlas (Linum usitatissimum) tot dezelfde familie behoren, de Weegbreefamilie (plantaginaceae).

De Duitse naam is Kleiner Orant of Kleines Leinkraut. Het woord Orant is mij onbekend. Kleines Leinkraut betekent "klein Vlaskruid". Dezelfde manier zoals bij de Franse naam Petit linaire

Voor de verspreiding van Kleine leeuwenbek in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is mij onbekend, ik zie ook geen waarnemingen.

De Italiaanse naam isLinaiola littorale. Dit betekent "klein Vlasbekje". De verklaring staat bij diverse andere talen. 

De Zweedse naam is Småsporre. Dit betekent "smalle spoor". Het grappige is dat deze plant helemaal geen spoor heeft. Het is een verwijzing ook weer naar het Vlasbekje (Linaria vulgaris) dat in het Zweeds Gulsporre heet. De verklaring staat bij de andere talen

Voor de verspreiding van Kleine leeuwenbek in Zweden zie deze kaart.

De Noorse en Deense naam is min of meer gelijk, Småtorskemun/Liden Torskemund. Dit betekent "kleine Torskemunn/kleineTorskemunn. Het woord Kleine is weer ter onderscheid van het Vlasbekje dat in Noorwegen en Denemarken Torksemunn/Almindelig Torskemund heet. Torskemunn betekent "kabeljouwmond". Kennelijk vinden de Noren een vis (traditie?) beter passen bij het uiterlijk van deze bloem dan een Leeuw (de Nederlandse naam voor Cymbalaria muralis/ Linaria cymbalaria) of een Pad (de Engelse naam voor Cymbalaria muralis/ Linaria Cymbalaria).

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen op matig droge tot vochtige, matig voedselrijke tot voedselrijke, meestal kalkhoudende, omgewerkte grond (zand, leem, zavel, lichte klei, stenige plaatsen en mergel).

Groeiplaats
Akkers (kalkrijke akkers en hakvruchtakkers), moestuinen, grasland (laag blijvend grasland), langs spoorwegen (spoorbermen, ballastbeden en spoorwegterreinen), bermen, dijken, afgravingen (steengroeven), ruderale plaatsen, tussen straatstenen, rolsteenhellingen van kalkrijk gesteente, waterkanten (grindbanken langs de Maas), muurtjes en steile pas afgeslagen kleiwanden langs rivieren.

Verspreiding

Nederland
Plaatselijk vrij algemeen in Zuid-Limburg, het rivierengebied en in Zeeland. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam, maar wel vrij algemeen langs spoorwegen.

Vlaanderen
Vrij algemeen. Het meest in de Maasvallei en langs spoorwegen.

Wallonië
Vrij algemeen tot vrij zeldzaam.

Wereld
Zuidwest-Azië en Europa, behalve in het hoge noorden. Ingeburgerd in oostelijk Noord-Amerika.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten