Cirsium arvense (Akkerdistel)

Zoals de verspreidingskaart laat zien de Akkerdistel bijna overal voorkomt. Deze plant maakt ondergrondse stengels (rizomen).  Deze stukjes rizoom kunnen dan weer een plant vormen, waardoor de plant als een zeer lastig onkruid ervaren wordt. Ze wordt dan ook wel boerenplaag genoemd. Akkerdistel bloeit vanaf Juni tot ver in September.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens 6 soorten Vederdistel (Cirsium) in het wild voor in Nederland:

• Akkerdistel (Cirsium arvense) - Algemeen
• Kale jonker (Cirsium palustre) - Algemeen
• Moesdistel (Cirsium oleraceum) - zeldzaam
• Spaanse ruiter (Cirsium dissectum) - vrij zeldzaam
• Speerdistel (Cirsium vulgare) - algemeen
• wollige distel (Cirsium eriophorum) - zeer zeldzaam

De term Distel is een Ruim begrip. Meestal lezen mensen "een stekelige composiet". Er zijn 5 soorten "Distels":

• Carduus
  • Tengere distel (Carduus tenuiflorus) - zeer zeldzaam
  • Kruldistel (Carduus crispus) - algemeen
  • Knikkende distel (Carduus nutans) - algemeen
  • Langstekelige distel (Carduus acanthoïdes) - zeer zeldzaam
• Carlina
  • Driedistel (Carlina vulgaris) - zeldzaam
• Eryngium
• Blauwe zeedistel (Eryngium maritimum) - zeldzaam
• Kruisdistel (Eryngium campestre) - algemeen
• Vlakke kruisdistel (Eryngium planum) - algemeen
• Melkdistel (Sonchus)
• Akkermelkdistel (Sonchus arvensis) - algemeen
• Gekroesde melkdistel (Sonchus asper) - algemeen
• Gewone melkdistel (Sonchus oleraceus) - algemeen
• Moerasmelkdistel (Sonchus palustris) - algemeen
• Zeemelkdistel (Sonchus arvensis var. maritimus) - vrij zeldzaam
• Vederdistels (Circium)
• Akkerdistel (Cirsium arvense) - algemeen
• Kale jonker (Cirsium palustre) - algemeen
• Moesdistel (Cirsium oleraceum) - zeldzaam
• Spaanse ruiter (Cirsium dissectum) - vrij zeldzaam
• Speerdistel (Cirsium vulgare) - algemeen
• wollige distel (Cirsium eriophorum)  - zeer zeldzaam

De officiële wetenschappelijke naam is Cirsium arvense (L.) Scop.

Cirsium is afkomstig van het Griekse woord Kirsos, dat "gezwollen ader" of "spatader" betekent. Distels werden vroeger als remedie hiertegen gebruikt.

Veel planten hebben bij het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam de woorden Arvense/Arvensis of Campestre/Campestris of Pratense/Pratensis gekregen. Al deze soorten kunnen dan overal voorkomen. Eigenlijk word hiermee gezegd dat de betreffende plant meestal geen specifieke bodemsamenstelling nodig heeft. De naam dient ook vaak ter onderscheid van andere soorten. Arvense/Arvensis komt van Arvum en is Latijn en betekent "grond/akker". Campestre/Campestris is Latijn en betekent "(open) veld". Pratense/Pratensis is Latijn en betekent "van de weide".

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanist die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L.

Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij de soort als Serratula arvensis in zijn publicatie Species Plantarum.

Scop. staat voor Giovanni Antonio Scopoli (3 juni 1723 – 8 mei 1788). Hij was een Italiaanse arts en natuuronderzoeker. In 1772 herschreef hij de soort als Cirsium arvense in de publicatie Flora Carniolica.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Finnestikel
• English: Creeping Thistle, Californian/Canada Thistle
• Français: Cirse des champs
• Deutsch: Ackerdistel
• Espanõl: Cardo cundidor
• Italiano: Cardo campestre
• Svenska: Åkertistel
• Norsk: Åkertistel
• Dansk: Ager-Tidsel

Er zijn 2 Engelse namen:

1. Creeping kan je vertalen met "stiekem kruipend"  omdat deze plant onder de grond "stiekem" doorgroeit en ergens anders weer boven komt. Het is een lastig onkruid. Mede door de eigenschap van de wortels van deze plant. Een klein stukje is al genoeg om een nieuw exemplaar te vormen. Dit heet vegetatief vermeerderen.
2. De namen Californian en Canada/Canadanian Thistle duiden op het feit dat de Akkerdistel een invasieve soort is (hij komt in Engeland niet van origine voor). Hij is per ongeluk meegekomen uit die landen

Voor de verspreiding van Cirsium arvense in Engeland zie deze kaart

De Franse naam Circe des champ. Dit is de Franse benaming voor de wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is dezelfde als de Nederlandse naam.

Voor de verspreiding van Cirsium arvense in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is Cardo cundidor. Cardo betekent "distel" en Cundidor betekent letterlijk "incidenteel/adventiefwortel", dit geeft volgens mij aan dat de plant opkomt waar je hem niet verwacht/wil hebben.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Cardo campestre. Cardo betekent "distel" en Campestre betekent "cross-country" wat weergeeft dat deze plant overal in het land voorkomt. Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. De hier genoemde naam kan ook nog varianten hebben.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse, Noorse en Deense naam zijn het zelfde als de Nederlandse naam.

Voor de verspreiding van Cirsium arvense in Zweden zie deze kaart

Ecologie

Bodem
Zonnige of zelden licht beschaduwde, open plaatsen op matig droge tot vochtige, voedselrijke, zwak zure tot kalkrijke, omgewerkte grond (klei, leem, löss, mergel, lemig zand of zand vermengd met schelpgruis of stenig materiaal, zelden op verdroogd veen).

Groeiplaats
Waterkanten (ruige oevers, aanspoelselgordels langs rivieren en langs zeearmen), akkers (graanakkers), grasland (open plekken in weiland en hooiland), bermen, heide (op lemige plekken en langs schelpenpaadjes), ruderale plaatsen, ruigten, bossen (loofbossen en jonge bosaanplantingen), kapvlakten, wanden van afgravingen, opgespoten grond, drooggevallen zandplaten, ingedijkte zandplaten, op vloedmerk in brakke omgeving en zeeduinen (aan de rand van strandvlakten, noordhellingen en duinvalleien).

Verspreiding

Nederland
Zeer algemeen.

Vlaanderen
Zeer algemeen.

Wallonië
Zeer algemeen.

Wereld
Bijna wereldwijd in gematigde streken.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten